Άγιος Ιωάννης Πατρών: Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ (Γ)

Δευτέρα 7 Αυγούστου 2017

Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ (Γ)

11:14 μ.μ. |

Γ΄. π. Δημητρίου Μπόκου

Προτυπώσεις

Τὰ τροπάρια τῆς ἑορτῆς συνδέουν ἄμεσα τὴ Μεταμόρφωση μὲ κάποια περιστατικὰ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Αὐτὸ εἶναι γενικὸς κανόνας στὴν Ἱερὰ Ἱστορία. Ὅσα δηλαδὴ συμβαίνουν κατὰ τὴν πρὸ Χριστοῦ ἐποχή, εἶναι σύμβολα, εἰκόνες καὶ προτυπώσεις γιὰ ὅσα θὰ λάβουν χώρα κατὰ τὴν ἐνανθρώπησή του. Μ’ αὐτὴ τὴν ἔννοια ἡ Παλαιὰ Διαθήκη εἶναι ἡ πνευματικὴ προετοιμασία τῆς ἀνθρωπότητας γιὰ νὰ κατανοήσει καὶ νὰ δεχθεῖ τὴν Καινὴ Διαθήκη.

Τὸ φῶς, ἡ δόξα καὶ ἡ λαμπρότητα τοῦ Χριστοῦ ποὺ ἄστραψαν στὸ Θαβώρ, προτυπώθηκαν μὲ ἀρκετὰ γεγονότα, κυρίως ἀπ’ τὴ ζωὴ τῶν προφητῶν Μωυσῆ καὶ Ἠλία. Οἱ δύο προφῆτες παρίστανται τώρα στὸ μεγαλειῶδες γεγονὸς τοῦ Θαβώρ, διότι εἶναι αὐτοὶ ποὺ καὶ παλαιὰ εἶχαν ἀξιωθεῖ νὰ φτάσουν σὲ θεοπτία. Ὁ μὲν Μωυσῆς στὴ φλεγομένη βάτο καὶ στὸ Σινᾶ, «ψηλαφωμένῳ ὄρει καὶ κεκαυμένῳ πυρί, καὶ γνόφῳ καὶ σκότῳ καὶ θυέλλῃ καὶ σάλπιγγος ἤχῳ καὶ φωνῇ ρημάτων». Ἦταν τόσο φοβερὸ τὸ φαινόμενο, ποὺ ὁ Μωυσῆς ἀναφώνησε, «ἔκφοβός ειμι καὶ ἔντρομος» (Ἑβρ. 12, 18-22· Ἐξ. κεφ. 19).

Καὶ ὁ προφήτης Ἠλίας εἶχε ἀντίστοιχη ἐμπειρία τῆς θείας παρουσίας στὸ ὄρος Χωρήβ. «Καὶ ἰδοὺ πνεῦμα μέγα κραταιὸν διαλῦον ὄρη καὶ συντρίβον πέτρας ἐνώπιον Κυρίου, οὐκ ἐν τῷ πνεύματι Κύριος· καὶ μετὰ τὸ πνεῦμα συσσεισμός, οὐκ ἐν τῷ συσσεισμῷ Κύριος· καὶ μετὰ τὸν συσσεισμὸν πῦρ, οὐκ ἐν τῷ πυρὶ Κύριος· καὶ μετὰ τὸ πῦρ φωνὴ αὔρας λεπτῆς, κἀκεῖ Κύριος» (Γ΄ Βασ. 19, 11-12).

Οἱ θεοπτίες βέβαια ἐκεῖνες δὲν εἶχαν τὴν αἴγλη τῆς Μεταμορφώσεως. Τότε ἔβλεπαν ἐνέργεια μόνο τοῦ Θεοῦ, τώρα ἐνσαρκωμένο τὸν ἴδιο τὸν Θεό.

Ἀπὸ τὶς προεικονίσεις τοῦ γεγονότος τῆς Μεταμορφώσεως στὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ δοῦμε μία μόνο, τὸν στύλο τοῦ πυρὸς καὶ τῆς νεφέλης. Τί ἦταν ὁ στύλος αὐτός;

Ἡ διάβαση τῆς Ἐρυθρᾶς

Μετὰ τὶς δέκα πληγὲς τῆς Αἰγύπτου ὁ Μωυσῆς πῆρε ἀπ’ τὸν φαραὼ τὴν ἄδεια νὰ φύγουν καὶ ὁδήγησε τοὺς Ἰσραηλίτες, δυὸ περίπου ἑκατομμύρια ψυχές, στὴν Ἐρυθρὰ θάλασσα. «Ὁ Θεὸς ἡγεῖτο αὐτῶν, ἡμέρας μὲν ἐν στύλῳ νεφέλης δεῖξαι αὐτοῖς τῆν ὁδόν, τὴν δὲ νύκτα ἐν στύλῳ πυρός» (Ἐξ. 13, 21). Προπορευόταν τὴν ἡμέρα σὰν στήλη νεφέλης, ποὺ τοὺς ἔριχνε σκιὰ καὶ τοὺς ἔδειχνε τὸν δρόμο. Τὴ νύχτα γινόταν στύλος πυρὸς φωτεινὸς γιὰ νὰ τοὺς φέγγει. Ἔτσι μποροῦσαν νὰ ὁδοιποροῦν, ἂν ἦταν ἀνάγκη, καὶ μέρα καὶ νύχτα. Σαράντα ὁλόκληρα χρόνια ποὺ οἱ Ἰσραηλίτες ἦταν στὴν ἔρημο, ἡ νεφέλη τὴν ἡμέρα καὶ ὁ πύρινος στύλος τὴ νύχτα δὲν ἔφυγαν ποτὲ ἀπὸ κοντά τους.

Ἡ διάβαση τῆς Ἐρυθρᾶς συγκαταλέγεται στὰ πιὸ ἀπίστευτα συμβάντα τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας. Στὸ γεγονὸς αὐτὸ ὁ στύλος τῆς νεφέλης καὶ τοῦ πυρὸς ἔπαιξε πρωτεύοντα ρόλο. Μετανοιωμένοι οἱ Αἰγύπτιοι καταδίωξαν τοὺς Ἰσραηλίτες καὶ τοὺς ἔφτασαν μπροστὰ στὴ θάλασσα. Ὁ προπορευόμενος στύλος τῆς νεφέλης ἔφυγε ἀπὸ μπροστὰ καὶ πῆρε θέση πίσω ἀπ’ τοὺς Ἰσραηλίτες. Μπῆκε ἀνάμεσα στὰ δυὸ στρατόπεδα. Πρὸς τοὺς Αἰγυπτίους δημιουργοῦσε σκοτάδι, ἐνῶ φώτιζε τὴν πλευρὰ τῶν Ἰσραηλιτῶν. Δὲν ἐπέτρεψε νὰ πλησιάσουν μεταξύ τους τὰ δυὸ ἀντίπαλα μέρη. Ἐν συνεχείᾳ ὁ λαὸς τοῦ Θεοῦ πέρασε τὴ θάλασσα ποὺ χωρίστηκε στὰ δύο μὲ θαῦμα, ὅταν ὁ Μωυσῆς τὴ χτύπησε σταυροειδῶς μὲ τὸ ραβδί του, ἐνῶ οἱ Αἰγύπτιοι πνίγηκαν, καθὼς ξαναενώθηκαν τὰ νερὰ (Ἐξ. κεφ. 14).

Ἡ δόξα τῆς Σκηνῆς

Ἀργότερα στὸ ὄρος Σινᾶ ὁ Θεὸς ἔδωσε τὶς δέκα ἐντολές. Τότε ἔδωσε καὶ ἐντολὴ γιὰ τὴν κατασκευὴ τῆς Σκηνῆς τοῦ Μαρτυρίου, ποὺ δὲν ἦταν παρὰ ἕνας λυόμενος ναός. Ὁ Μωυσῆς τὴν ἔστησε μπροστά, ἔξω καὶ μακριὰ ἀπ’ τὸ στρατόπεδο τῶν Ἰσραηλιτῶν. Ὅταν στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων τῆς Σκηνῆς τοποθετήθηκε ἡ Κιβωτὸς τῆς Διαθήκης μὲ τὶς θεόγραφες πλάκες τοῦ νόμου, ἡ φωτεινὴ νεφέλη κατέβηκε στὴ Σκηνὴ καὶ τὴ σκέπασε καὶ ἡ δόξα Κυρίου τὴ γέμισε. Ὁ Μωυσῆς δὲν μποροῦσε νὰ εἰσέλθει στὴ Σκηνὴ γιὰ ὅση ὥρα ἦταν καλυμμένη καὶ γεμάτη ἀπὸ τὴ δόξα τοῦ Κυρίου.

Ὁ Μωυσῆς ἔμπαινε στὴ Σκηνὴ κάθε φορὰ ποὺ ἤθελε γιὰ κάτι νὰ ρωτήσει τὸν Θεό. Τότε ὅλος ὁ λαὸς σηκωνόταν καὶ στεκόταν ὁ καθένας μπροστὰ στὴ σκηνή του, κοιτάζοντας τὸν Μωυσῆ ὥσπου νὰ μπεῖ στὴ Σκηνὴ τοῦ Μαρτυρίου. Μετὰ τὴν εἴσοδο τοῦ Μωυσῆ κατέβαινε ὁ στύλος τῆς νεφέλης καὶ στεκόταν στὶς θύρες τῆς Σκηνῆς. Βλέποντάς το αὐτὸ ὁ λαὸς ὅλος προσκυνοῦσε, καθένας ἀπ’ τὴ θύρα τῆς σκηνῆς του.

Ὁ Κύριος ἐμφανιζόταν μέσα σὲ νεφέλη στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων, ἀνάμεσα στὰ δύο χρυσά ὁμοιώματα τῶν Χερουβίμ, ποὺ ἅπλωναν τὶς φτεροῦγες τους πάνω ἀπὸ τὸ ἱλαστήριο, τὸ χρυσὸ σκέπασμα τῆς Κιβωτοῦ τῆς Διαθήκης. Ἀπὸ ’κεῖ ὁ Θεὸς μιλοῦσε στὸν Μωυσῆ «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον», ὅπως μιλάει ὁ καθένας μὲ τὸν φίλο του. Ἡ νεφέλη σκέπαζε ἐπίσης τὴ Σκηνὴ καὶ ὅσες φορὲς κατέφευγε ἐκεῖ ὁ Μωυσῆς, γιὰ νὰ γλυτώσει ἀπὸ τὶς ἀπειλητικὲς διαθέσεις τῶν Ἑβραίων.

Ὅταν ἡ νεφέλη ὑψωνόταν ἀπὸ τὴ Σκηνή, οἱ Ἰσραηλίτες σηκωνόντουσαν καὶ προχωροῦσαν. Ἂν ὅμως δὲν σηκωνόταν ἡ νεφέλη, περίμεναν ὅλοι στρατοπεδευμένοι μέχρι τὴ στιγμὴ ποὺ ἐκείνη θὰ ὑψωνόταν. Στὸν τόπο ποὺ σταματοῦσε ἡ νεφέλη, στρατοπέδευε ξανὰ ὁ λαός. Παρέμεναν στὸ στρατόπεδο ἀκόμα καὶ πολλὲς μέρες, βδομάδες ἢ μῆνες. Ἂν δὲν ἔδινε τὸ σύνθημα ὁ Θεὸς διὰ μέσου τῆς νεφέλης, δὲν ξεκινοῦσαν. Ὅταν ὅμως ἀνέβαινε ἡ νεφέλη ἀπὸ τὴ Σκηνή, ἀκόμα καὶ νύχτα νὰ ἦταν, σηκωνόταν ὅλος ὁ λαὸς καὶ προχωροῦσε μὲ συγκεκριμένη πάντα τάξη καὶ σειρά, κατὰ φυλές. Αὐτὰ εἶχαν ὁρισθεῖ μὲ ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ (Ἐξ. κεφ. 19-40).

Τὰ ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ

Τὰ χρόνια πέρασαν, οἱ Ἰσραηλίτες ἐγκαταστάθηκαν στὴ Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας, ἔγιναν μεγάλο ἔθνος μὲ τὸν βασιλιά τους Δαυΐδ. Μόνο ὅμως ὁ Σολομών, ὁ γιός του καὶ διάδοχος, ἔλαβε τὴν ἄδεια ἀπ’ τὸν Θεὸ νὰ χτίσει ναό. Ἔγινε τότε ὁ περίφημος ναὸς τοῦ Σολομώντα.

Στὰ ἐγκαίνιά του ἔγινε ἡ ἐπίσημη μεταφορὰ τῆς Κιβωτοῦ τῆς Διαθήκης ἀπὸ τὸν λόφο τῆς Σιών, τελευταῖο τόπο ὅπου εἶχε στήσει τὴ Σκηνὴ τοῦ Μαρτυρίου ὁ Δαυΐδ. Ὁ Σολομὼν προσκάλεσε ὅλους τοὺς ἀρχηγοὺς τῶν μεγάλων οἰκογενειῶν (πατριῶν) τῶν δώδεκα φυλῶν τοῦ Ἰσραήλ. Συγκεντρώθηκε ἕνα τεράστιο πλῆθος ἀνθρώπων, «πᾶς Ἰσραὴλ μετ’ αὐτοῦ, ἐκκλησία μεγάλη σφόδρα». Τὰ ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ καὶ ἡ μεταφορὰ τῆς Κιβωτοῦ ἔγιναν τὸν ἕβδομο ἑβραϊκὸ μήνα, κατὰ τὴν ἑορτὴ τῆς Σκηνοπηγίας.

Μὲ μιὰ μεγαλόπρεπη πομπὴ ὁ Σολομών, οἱ ἱερεῖς, ὁ λαὸς ὁλόκληρος, προσφέροντας ἀμέτρητες θυσίες στὸν Θεό, μετέφεραν τὴν Κιβωτὸ στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων τοῦ ναοῦ. Τὴν Κιβωτὸ κρατοῦσαν οἱ ἱερεῖς καὶ τὰ λοιπὰ ἱερὰ σκεύη τῆς Σκηνῆς οἱ Λευΐτες, κατὰ τὴν τάξη ποὺ εἶχε ὁρισθεῖ ἐξ ἀρχῆς ἀπὸ τὸν Θεό. Κανένας ἄλλος δὲν ἐπιτρεπόταν νὰ ἀκουμπήσει τὴν Κιβωτὸ τῆς Διαθήκης (πρβλ. Β΄ Βασ. κεφ. 6· Α΄ Παρ. κεφ. 15).

Ἦταν μιὰ λαμπρὴ τελετή. Οἱ λευΐτες καὶ οἱ ψάλτες μὲ τὶς οἰκογένειές τους, ντυμένοι μὲ λεπτὰ λινὰ ἐνδύματα, στέκονταν πρὸς ἀνατολὰς τοῦ θυσιαστηρίου μὲ κύμβαλα, ἅρπες καὶ κιθάρες, δίπλα σὲ ἑκατὸν εἴκοσι ἱερεῖς ποὺ σάλπιζαν μὲ τὶς ἱερὲς σάλπιγγες. Σὰν ἕνας ἄνθρωπος ψάλτες καὶ σαλπιγκτές, «ἐν τυμπάνῳ καὶ χορῷ, ἐν χορδαῖς καὶ ὀργάνῳ, ἐν ψαλτηρίῳ καὶ κιθάρᾳ, ἐν κυμβάλοις εὐήχοις, ἐν κυμβάλοις ἀλαλαγμοῦ», ὑμνοῦσαν μὲ μιὰ φωνὴ τὸν Κύριο: «Ἐξομολογεῖσθε τῷ Κυρίῳ ὅτι ἀγαθός, ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ».

Καὶ πάλι τότε ἡ νεφέλη, μὲ τὸ ποὺ οἱ ἱερεῖς βγῆκαν ἀπ’ τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων, κατέβηκε καὶ γέμισε τὸν ναὸ τοῦ Κυρίου. Οἱ ἱερεῖς δὲν μποροῦσαν νὰ σταθοῦν καὶ νὰ προσφέρουν τὴ λατρεία. Ἡ δόξα τοῦ Κυρίου εἶχε κατακλύσει τὸν ναό. Ἀπ’ τὸν οὐρανὸ κατέβηκε φωτιὰ κι ἔκαψε τὰ ὁλοκαυτώματα καὶ τὶς θυσίες. Οἱ Ἰσραηλίτες βλέποντας νὰ κατεβαίνει τὸ πῦρ καὶ τὴ φωτεινὴ νεφέλη νὰ πλημμυρίζει τὸν ναό, ἔσκυψαν τὰ πρόσωπά τους μέχρι τὴ γῆ, προσκύνησαν τὸν Θεὸ καὶ τὸν ὕμνησαν, ψάλλοντας ὅτι εἶναι ἀγαθός, «ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ».

Ἡ ἑορτὴ τῶν ἐγκαινίων τοῦ ναοῦ γιορτάστηκε ἐπὶ ἑπτὰ ἡμέρες μὲ ἄκρα μεγαλοπρέπεια. Ὁ Σολομὼν θυσίασε εἴκοσι δύο χιλιάδες μοσχάρια καὶ ἑκατὸν εἴκοσι χιλιάδες πρόβατα, γιὰ νὰ τρῶνε καὶ νὰ χαίρονται ὅλες αὐτὲς τὶς ἡμέρες οἱ ἄνθρωποι, γιατὶ ἡ συνάθροιση τοῦ λαοῦ ἀπὸ τὴ μιὰ ὣς τὴν ἄλλη ἄκρη τοῦ βασιλείου τοῦ Ἰσραὴλ ἦταν πρωτοφανής.

Τὴν ὄγδοη μέρα ὁ Σολομών ἔκαμε ἐπίσημη λήξη τῆς ἑορτῆς τῶν ἐγκαινίων καὶ ἄφησε τὸν κόσμο νὰ φύγει. Ὅλοι ἐπέστρεψαν στὰ σπίτια τους γεμάτοι χαρὰ γιὰ τὶς ευεργεσίες τοῦ Θεοῦ (Γ΄ Βασ. κεφ. 8· Β΄ Παρ. κεφ. 5-7). (ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)