Άγιος Ιωάννης Πατρών: Απριλίου 2013

Τρίτη 30 Απριλίου 2013

Μεγάλη Τρίτη...

12:50 π.μ. |

Καθώς δρασκελίζουμε το ιερό πρόπυλο της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος, οι Ιεροί Ευαγγελιστές εκθέτουν με λεπτομέρεια την σύγκρουση του Χριστού με την υποκρισία και την κακότητα των γραμματέων και φαρισαίων. Στηλιτεύει ο Κύριος την πνευματική τους κατάντια για να μας προφυλάξει! Και συγχρόνως, με τις παραβολές των Δέκα Παρθένων των Ταλάντων και της Μελλούσης Κρίσεως που θα αναγνωστούν αύριο πρωί, που αποτελούν και πηγή εμπνεύσεως των ιερών υμνογράφων των ακολουθιών, μας παρακινεί στην μίμηση των φρονίμων παρθένων και στην αξιοποίηση των ταλάντων για τον πολλαπλασιασμό τους, ώστε να εισέλθουμε «χαίροντες εις την χαράν του Κυρίου» μας. Γιά να εορτάσωμε κι εφέτος τα σεπτά πάθη, τον ζωοποιόν σταυρόν, τον εκούσιον θάνατον, την θεόσωμον ταφήν και την ένδοξον εκ νεκρών ανάστασιν του Θεανθρώπου Κυρίου μας Ιησού Χριστού η Εκκλησία μας θυμίζει πέντε απαραίτητα βήματα, τα οποία οφείλουμε να κάνουμε.

1) Στάσου καθ’εαυτόν. Σκέψου μόνος σου, συζήτησε με τον εαυτό σου, διά ποίον λόγον εορτάζουμε αυτά τα κατά κάποιο τρόπο μακρινά από την εποχή μας γεγονότα.“ Είσελθε είς τον ταμιείον σου”, στο βάθος της ψυχής σου και προβληματίσου σοβαρά και υπεύθυνα. “Πάντα τα συμβεβηκότα εν ταίς ημέραις, ταύταις” μας αφορούν προσωπικά και αμέσα. Ο Κύριος έπαθε για μας. Ας Ψάξουμε να βρούμε με ποιο τρόπο θα ανταποκριθούμε στην τόση αγάπη και φιλανθρωπία του ουρανίου Θεού και Πατέρα μας.

2)Η Μελετή. Ας Διαβάσουμε τα κατάλληλα πνευματικά βιβλία, που θα μας αποκαλύψουν τους “θησαυρούς της γνώσεως τους απόκρυφους” και να βυθίσουμε την σκέψη μας, στην εμπειρία εκείνων, οι οποίοι προσέγγισαν “το μυστήριο της ευσέβειας” με ψυχική και σωματική καθαρότητα και έλαβαν “ουρανίων μυστηρίων αποκάλυψιν”.

3) Η καθαρότητα. Οι ημέρες απαιτούν τον σεβασμό μας και την τιμή μας. Και τα δύο αυτά στην ορθόδοξη ζωή εκδηλώνονται με πνευματική και σωματική καθαρότητα. Ας Κρατηθούμε μακρυά απ’όσα μολύνουν την ψυχή και το σώμα. Να Τιμήσουμε τις μέρες με νηστεία, εγκράτεια και σωφροσύνη. Να Ζήσουμε κατά Θεόν, μακρυά από την αμαρτία. Μη λησμονήσουμε, ότι οι αμαρτίες μας χωρίζουν από τον Θεό. “Λούσασθε και καθαροί γένεσθε, αφέλετε τας πονηρίας από των ψυχών, μάθε καλόν ποιείν, εκζητήσατε κρίσιν, ρύσασθε αδικούμενον, κρίνατε ορφανώ και δικαιώσατε χήραν∙ και δεύτε διαλεχθώμεν, λέγει Κύριος”. (Ησαϊου α΄16-18).

4)Η Προσευχή. Η πλουσία λατρευτική ζωή των ημερών μας προκαλεί να ενώσουμε και την δική μας ευχαριστία δι’όσα ο Κύριος έκανε κι έπαθε διά όλους μας. Μη μένουμε στην τυπικότητα. Ας Μεταλάβουμε προετοιμασμένοι, αφού προηγουμένως έχουμε εξομολογηθεί, των Αχράντων Μυστηρίων. Μας το ζητεί ο Παθών Κύριος μας ειπών∙ “Τούτο ποιείτε είς την εμήν ανάμνησιν”.(Λουκά κβ΄10).

5)Τέλος η Αγάπη. Μας καλεί να Ανοίξουμε την καρδιά μας, τον νού μας, την σκέψη μας στον αδελφό μας. Ας Κλείσουμε μέσα μας όλους, όπως ο Κύριος ηγάπησε “τους ίδιους τους εν τω κόσμω, είς τέλος ΄ηγάπησε αυτούς”(Ιωάν.ιγ΄1)

0 σχόλια

Δευτέρα 29 Απριλίου 2013

Μεγάλη Εβδομάδα στο Βατοπαίδι!

5:26 μ.μ. |

http://www.youtube.com/watch?v=8AYaye8BYQY&feature=player_embedded

Η στιγμή που περιμένουν οι μοναχοί κάθε χρόνο, σχεδόν έφτασε!!! Όλη τους η ζωή, όλες τους οι προσευχές, όλες τους οι σκέψεις, οι πράξεις, έχουν σαν απώτερο σκοπό την Ανάσταση. Την Ανάσταση του Κυρίου μας, αλλά και την προσωπική του καθενός. Η Ορθόδοξη πίστη μας είναι στηριγμένη πάνω σε αυτό το γεγονός.
Την Μεγάλη Εβδομάδα, οι μοναχοί καλούνται να συμπάσχουν με το Κύριο μας (σε ανθρώπινα μέτρα). Η νηστεία, εντείνεται, η προσευχή αυξάνεται, οι Λειτουργίες, συνεχείς, όλες οι εργασίες του μοναστηριού (πλην της φιλοξενίας) αναστέλλονται, με ένα μοναδικό σκοπό : 100% αφοσίωση στον Κύριο μας και Πατέρα μας. Πρέπει να τιμήσουμε τη Θυσία Του, να κατανοήσουμε το λόγο που ήρθε στη γη. Αν κατανοήσουμε, μπορεί να ακολουθήσουμε. Αν ακολουθήσουμε, σίγουρα θα σωθούμε.
ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ

0 σχόλια

Υμνογράφοι της Μεγάλης Εβδομάδος: Γ

3:40 μ.μ. |

Αναλυτικότερα οι ποιητές της Μεγάλης Εβδομάδος και τα υμνογραφήματα τους είναι:

1. ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΡΗΤΗΣ

1.1. Τριώδιο του Αποδείπνου της Κυριακής των Βαΐων

1.2. Τριώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Δευτέρας

1.3. Τριώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Τρίτης

1.4. Τριώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Τετάρτης

1.5. Τριώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Πέμπτης

1.6. Τετραώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Παρασκευής

2. ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ ΜΕΛΩΔΟΣ.

2.1. Τριώδιο του Όρθρου της Μεγάλης Δευτέρας

2.2. Διώδιο του Όρθρου της Μεγάλης Τρίτης

2.3. Τριώδιο του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης

2.4. Κανόνας του Όρθρου της Μεγάλης Πέμπτης

2.5. Τριώδιο του Όρθρου της Μεγάλης Παρασκευής

3. ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ

3.1.Το τετραώδιο της ωδής ς΄ του Όρθρου του Σαββάτου του Λαζάρου

4. ΑΓΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ Ο ΓΡΑΠΤΟΣ

4.1. Κανόνας του Μεγάλου Σαββάτου

5. ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΟΥΔΙΤΗΣ

5. 1. Τριώδιο της Μεγάλης Δευτέρας

5. 2. Τριώδιο της Μεγάλης Τρίτης

5. 3. Τριώδιο της Μεγάλης Τετάρτης

5. 4. Τριώδιο της Μεγάλης Πέμπτης

5. 5. Τριώδιο της Μεγάλης Παρασκευής

5. 6. Κανόνας του Μεγάλου Σαββάτου

6. ΑΓΙΟΣ ΙΩΣΗΦ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΣ

6. 1. Κανόνας της Μεγάλης Δευτέρας

6. 2. Κανόνας της Μεγάλης Τρίτης

6. 3. Κανόνας της Μεγάλης Τετάρτης

7. ΜΑΡΚΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ

Ο Μάρκος (†900), σαββαΐτης μοναχός και επί Λέοντος ΣΤ΄ του Σοφού (886‐912) επίσκοπος Υδρούντος 164, συνέθεσε τα τροπάρια, τρία για την κάθε ωδή, των πρώτων τεσσάρων ωδών (α΄, γ΄, δ΄ και ε΄ ωδή) του κανόνα του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου.

ε.φ: Ε.Μ.

0 σχόλια

Υμνογράφοι Μεγάλης Εβδομάδος: Β

3:15 μ.μ. |

Ο Επιτάφιος Θρήνος

Ο Επιτάφιος Θρήνος, γνωστός και ως τα εγκώμια ή μεγαλυνάρια του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου, αποτελείται από μία μακρά σειρά προσόμοιων τροπαρίων σε τρεις στάσεις, τα οποία συμψάλλονταν αρχικά με τους στίχους του ριη΄ ψαλμού. Ο εν λόγω ψαλμός ονομάζεται και Άμωμος από τον πρώτο στίχο του, , και αποτελεί το ιζ΄ κάθισμα του Ψαλτηρίου, το οποίο στιχολογείται, σύμφωνα με τη μοναστική βυζαντινή λειτουργική παράδοση, κατά τον Όρθρο του Σαββάτου.

Η ερευνήτρια FRANCISCO JAVIER GARCÍA BÓVEDA σε σχετική της εργασία σημειώνει τα εξής:

«Στη σημερινή κατάσταση της έρευνας δεν βρισκόμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε την ταυτότητα τον ποιητή του Επιταφίου. Ίσως η μελέτη των εκατοντάδων χειρογράφων όπου διασώζονται οι γνωστές σήμερα αλλά και οι μέχρι σήμερα ακόμα άγνωστες συλλογές μεγαλυναρίων να μας οδηγήσει κάποτε στην αποκάλυψη του ονόματός του. Αδύνατη κατέστη η ταύτιση του ποιητή του Επιταφίου με κάποιο από τους γνωστούς λόγιους υμνογράφους της εποχής, τα έργα των οποίων εντάσσονται στα παραδοσιακά πλέον υμνογραφικά είδη και αρχαΐζουν ως επί το πλείστον. Οι συνθέσεις των υμνογράφων αυτών διαφέρουν έντονα από το ύφος, τη γλώσσα και την αισθητική του Επιταφίου, ένας ύμνος που χαρακτηρίζεται για την πρωτοτυπία του αλλά και για τη δυνατότητα του να έλθει σε άμεση επικοινωνία με τον πιστό. Ο ποιητής του Επιταφίου, σε αντίθεση με άλλους λόγιους

υμνογράφους της ίδιας εποχής, οι οποίοι είναι συνήθως κάτοχοι τόσο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, όσο και των πατέρων της Εκκλησίας, φαίνεται να είναι εξοικειωμένος κυρίως με τους ύμνους και τα βιβλικά αναγνώσματα των ιερών ακολουθιών».

Είδη ύμνων.

Από τους ύμνους της Μ. Εβδομάδος διακρίνονται οι κανόνες,τα κοντάκια όλων των ημερών της Μ. Εβδομάδος είναι πιθανότατα ποίημα Ρωμανού του Μελωδού, ο οποίος έζησε κατά τον στ´ αιώνα.

Πλήθος ιδιομέλων, τα οποία ψάλλονται στους Εσπερινούς και στους Όρθρους συμπληρώνουν την υμνολογία της Μ. Εβδομάδος. Πολλά εξ αυτών είναι ποιήματα των Κοσμά του Ιεροσολυμίτου και Ιωάννου του Δαμασκηνού, μερικά άλλων ποιητών και πολλά επίσης αγνώστων ποιητών. Αρχαιότατη είναι μακρά σειρά ιδιόμελων κατατεταγμένων σε 15 αντίφωνα, που ψάλλεται στον Όρθρο της Μ. Παρασκευής. Μερικά εξ αυτών επαναλαμβάνονται και στις Ώρες της αυτής ημέρας, που φέρονται σαν ποίημα του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας ή του αγίου Σωφρονίου Ιεροσολύμων.

Ιδιαιτέρως κατανυκτικά και αγαπητά σε όλους είναι τα Εγκώμια του Μ. Σαββάτου,με τα οποία κατά τρόπο διδακτικώτατο και συγκινητικώτατο περιγράφεται, ερμηνεύεται και αναλύεται ο θάνατος, η ταφή και «η εις άδου κάθοδος του Κυρίου». (συνεχίζεται)

0 σχόλια

Οι Υμνογράφοι της Μεγάλης Εβδομάδας: Α

12:31 π.μ. |

Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου.

Εισαγωγικά:

Ο εόρτιος κύκλος της Μ.Εβδομάδας κατέχει εξέχουσα θέση στο εορτολόγιο της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας.Αποτελεί «χρυσοφόρο πνευματική φλέβα ανυπολόγιστου πλούτου και αξίας στο απέραντο χρυσωρυχείο της Ορθοδόξου πίστεως και λατρείας».(Α.Θεοδώρου)
Οι ιεροί υμνογράφοι της Ορθοδόξου Εκκλησίας διέθεσαν όλο το ποιητικό τους τάλαντο αλλά και όλην την ευσέβεια της ψυχής των, γιά να περιγράψουν, να εξυμνήσουν και να ερμηνεύσουν τα εορταζόμενα γεγονότα. Οι εμπνευσμένοι ύμνοι των, ψαλλόμενοι επί αιώνας ολοκλήρους στους ορθοδόξους ναούς, γεννούν κατάνυξη και ευλάβεια στις ψυχές των Χριστιανών και τους βοηθούν να εννοήσουν και να ζήσουν κυριολεκτικά το Πάθος και την Ανάσταση του Κυρίου, να συμπορευθούν, να συσταυρωθούν και να συναναστηθούν μαζί του.(συνεχίζεται)

0 σχόλια

«Ιδού, ο Νυμφίος έρχεται»

12:02 π.μ. |

Οἱ ἱερὲς Ἀκολουθίες τῶν τριῶν πρώτων ἡμερῶν τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος ὀνομάζονται Ἀκολουθίες τοῦ Νυμφίου καὶ παίρνουν τὴν ὀνομασία τους ἀπὸ τὴν παραβολὴ τῶν Δέκα Παρθένων, ποὺ ἀναγινώσκεται τὴ Μεγάλη Τρίτη. Ποιὰ θέση ἔχει ὅμως μέσα στὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα ἡ παραβολὴ αὐτὴ καὶ ἡ ἀναφορὰ στὴ μορφὴ τοῦ Νυμφίου, καθὼς σὲ ἕνα πρῶτο βλέμμα δὲν φαίνεται νὰ ἔχει κάποια σχέση μὲ τὰ Πάθη τοῦ Κυρίου;

Στήν παραβολὴ τῶν Δέκα Παρθένων ὁ Κύριος παρουσιάζει τὸν Ἑαυτό του ὡς Νυμφίο μας. Τὸ κάνει, διότι ἐξαρχῆς ὡς Δημιουργός μας μᾶς ἔπλασε ὅμοιους μὲ τὸν Ἑαυτό του, «κατ᾿ εἰκόνα» καὶ «καθ᾿ ὁμοίωσιν» δική Του.
Αὐτὸς ὁ δεσμός μας μὲ τὸν Πλαστουργό μας παρουσιάζεται στὴ Γραφὴ μὲ τὴν εἰκόνα τῆς συζυγικῆς ζωῆς, τοῦ Νυμφίου καὶ τῆς Νύμφης ψυχῆς. «Γιατί ὁ Θεὸς ὀνομάζει τὴν ψυχή μας Νύμφη; Τὴν ὀνομάζει Νύμφη, διότι τὴν ἔχει μνηστευθεῖ ὡς Θεὸς Λόγος» (Μέγας Ἀθανάσιος).
Ἡ σχέση ἀγάπης ποὺ εἴχαμε ἀπὸ τὴ δημιουργία μας μὲ τὸν Θεό, ἦταν ἀρραβώνας καὶ πρόγευση αἰώνιας κοινωνίας ποὺ θὰ ἀκολουθοῦσε. Ὅταν ὅμως οἱ Πρωτόπλαστοι ἔπεσαν, ἀρνήθηκαν τὸν Νυμφίο τους καὶ Τὸν ἔδιωξαν ἀπὸ τὴ ζωή τους. Πῆραν διαζύγιο ἀπὸ Αὐτόν.Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀνθρωπότητα πλέον ἦ αν «μοιχαλίδα» (πρβλ. Ἰεζ. ις΄ 38).
Οἱ ἄνθρωποι ἀπαρνήθηκαν τὸν ἀγαθὸ Νυμφίο καὶ ἐγκατέστησαν στὴν ψυχή τους τὸν ἐχθρὸ διάβολο. Παραδόθηκαν ἔτσι θεληματικὰ σὲ φρικτὴ κόλαση καὶ ἀργοπέθαιναν.

Ὥσπου ὁ Δημιουργός τους, ὁ ἀληθινὸς Νυμφίος τους, «ὁ ὡραῖος κάλλει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων» (Ψαλ. μδ΄ [44] 3), κατέβηκε στὴ γῆ ὡς ἄνθρωπος γιὰ νὰ ἑνωθεῖ καὶ πάλι μαζί τους, μὲ τὸν καθένα μας.
Πῶς ὅμως μποροῦσε νὰ γίνει αὐ τό; Ἡ εἰκόνα τοῦ Δημιουργοῦ μας εἶχε μέσα μας ἀμαυρωθεῖ. Οἱ ψυχές μας εἶχαν διαφθαρεῖ. Πῶς μποροῦσε ὁ ἅγιος Θεὸς νὰ ἑνωθεῖ μ’ αὐτές, ποὺ ἦταν κα άστικτες ἀπὸ τὴν ἁμαρτία; Ἔπρεπε πρῶτα νὰ καθαριστοῦν, νὰ γίνουν ἅγιες, ὡραῖες.
Αὐτὸ τὸ ἔργο ἐργάστηκε ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός μας, σηκώνοντας στοὺς δικούς Του ὤμους τὴ δική μας ἁμαρτωλότητα. Τὸ ἔκανε κυρίως ἐκεῖνες τὶς συγκλονιστικὲς καὶ κοσμοσωτήριες ὧρες τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς. Ἐκεῖ, πάνω στὸ ξύλο τοῦ Σταυροῦ ὁ Θεάνθρωπος Νυμ φί ος μας, τὸ ὡραιότερο καὶ ἁγιότερο πρόσωπο τοῦ κόσμου, γιὰ νὰ μᾶς ξα να δώ σει τὴ χα μέ νη μας ὡραιότητα, πῆρε πάνω του τὴ δική μας ἀσχήμια. Φορτώθηκε Ἐκεῖνος τὶς δικές μας ἁμαρτίες! Ὅπως τὸ εἶπε αἰῶνες πρὶν ὁ προφήτης Ἡσαΐας: «Οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὀδυνᾶται» (νγ΄ 4).
Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος μᾶς παρουσιάζει τὸν Κύριο νὰ φλέγεται ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του γιὰ τὴ Νύμφη, τὴν Ἐκκλησία, καὶ νὰ λέει: «‘‘Κἂν ἐμπτυσθῆναι δέῃ, κἂν ραπισθῆναι, κἂν εἰς αὐτὸν ἀναβῆναι τὸν σταυρόν, οὐδὲ σταυρωθῆναι παραιτήσομαι, ὥστε τὴν νύμφην λαβεῖν’’». Κι ἂν ἀκόμη χρειαστεῖ νὰ ἐμπτυσθῶ, νὰ ραπισθῶ, ἀκόμη καὶ νὰ ἀνεβῶ στὸ Σταυρό· ἀκόμη καὶ τὸ νὰ σταυρωθῶ δὲν θὰ τὸ ἀποφύγω, προκειμένου νὰ κερδίσω τὴ Νύμφη... Καὶ τὴν κέρδισε!
Μέσα ἀπὸ τὴ φρικτὴ ἐκείνη ἀτίμωσή Του ὁ Κύριος ἐργάστη κε τὴ δική μας ἀνάπλαση. Μὲ τὸ αἷμα καὶ τὸ νερὸ ποὺ ἔτρεξε ἀπὸ τὴν ἁγία Του πλευρὰ μᾶς ἀνέπλα σε. Τὸ νερὸ τῆς ἁγίας πλευρᾶς Του εἶναι ποὺ μᾶς λούζει στὸ Μυστή ριο τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος καὶ μᾶς ἑνώνει καὶ πάλι μαζί Του. «Ὁ Κύριος ἀγάπη σε τὴν Ἐκκλησί α Του», λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «καὶ παρέδωσε τὸν Ἑαυτό του σὲ θάνατο γιὰ χάρη της, ὥστε νὰ τὴν ἁγιάσει καθαρίζοντάς την μὲ τὸ λουτρὸ τοῦ ὕδατος τοῦ Βαπτίσματος, προκειμένου νὰ τὴν παρουσιάσει ὡς Νύμφη Του ἄμωμη καὶ ἔνδοξη, χωρὶς κανένα σπίλο ἢ ρυτίδα» (Ἐφ. ε΄ 25-27). Ἀγάπη σε ὁ Κύριος τὴν Ἐκκλησία Του ὡς σύνολο, ἀγάπησε ὅμως μὲ τὴν ἴδια ἀγάπη καὶ τὸν καθένα μας, τὴν καθεμία ψυχὴ ξεχωριστά. Τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα θὰ δοῦ με καὶ πάλι τὸν Νυμ φί ο τῆς Ἐκκλησίας μας. Πόσοι ὅμως ἀπὸ μᾶς θὰ κατανοήσουμε ὅ τι ὁ πληγωμένος Κύριός μας θέλει νὰ εἶναι ὁ Νυμφίος τῆς ψυχῆς μας, γιὰ νὰ μᾶς προσφέρει οὐράνια ἀγαλλίαση; Ναί! Ποθεῖ ὁ Κύριος νὰ ἑνωθεῖ μὲ μᾶς, μὲ μᾶς ποὺ Τὸν προδώσαμε καὶ ἀπομακρυνθήκαμε ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του. Ἰδιαιτέρως λοιπὸν τὶς ἅγιες ἡμέρες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος νὰ τὶς ζήσουμε μὲ μετάνοια καὶ συντριβή, γιὰ νὰ μὴ μείνου με ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ. Ἂς παρακαλέσουμε τὸν Κύριό μας νὰ καθαρίσει μὲ τὸ τίμιο Αἷμα Του τὴν «δυσείμονα» (ἄσχημη) μορφή μας, νὰ καθαρίσει «τὸν ρύπον» (βρωμιά) τῆς ψυχῆς μας καὶ νὰ μᾶς ἀξιώσει νὰ ζήσουμε τὰ ἄχραντα Πάθη Του μὲ συναίσθηση καὶ βαθιὰ εὐγνωμοσύνη γιὰ ὅσα ἔκανε γιὰ μᾶς. «Τὸν Νυμφίον, ἀδελφοί, ἀγαπήσωμεν». Καὶ μὲ συγκίνηση ἱερὴ νὰ Τὸν ὑποδεχθοῦμε στὰ βάθη τῆς ὑπάρξεώς μας, γιὰ νὰ μᾶς ἀναστήσει σὲ νέα ζωὴ καὶ νὰ μᾶς ἀξιώσει νὰ εἰσέλθουμε μαζί Του στοὺς οὐράνιους γάμους σὲ αἰώνια κοινωνία ἀγάπης.

“Ο ΣΩΤΗΡ”, 15/04/2013

0 σχόλια

Κυριακή 28 Απριλίου 2013

Μεγάλη Δευτέρα

11:53 μ.μ. |

Την πρώτη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας η Εκκλησία μας, μας καλεί να ¨υπαντήσωμεν άσμασιν¨ ¨των παθών του Κυρίου τας απαρχάς¨. Και μαζί με τους ύμνους, που υπογραμμίζουν την ευσπλαχνία και την μακροθυμία του Θεού μας, μας υπενθυμίζει την αρετή του Ιωσήφ του Παγκάλου και την τιμωρία της ακάρπου συκής. Για να μας επισημάνει μητρικά ότι είναι ανάγκη να αγωνιζόμαστε με ζήλο, για να έχουμε με καρπούς αντάξιους των δωρεών τις οποίες μας δαψιλεύει η θεία χάρις, που¨τα ασθενεί θεραπεύει και τα ελλείποντα αναπληροί¨.

πηγή:ΟΥΡΑΝΙΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ εκδ.ΛΥΔΙΑ

0 σχόλια

KΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ...

1:23 π.μ. |

Η σημερινή ημέρα μας εισάγει στην εβδομάδα των Παθών του Κυρίου μας. Όμως έχει χαρμόσυνο χαρακτήρα. Ευωδιάζει από το μύρο που έχυσε η σεμνή Μαρία στο κεφάλι του Ιησού, μόλις την προηγούμενη μέρα. Η ατμόσφαιρα δονείται από τα θριαμβευτικά ¨Ωσαννά¨ των ανθρώπων που υποδέχονται τον βασιλέα του Ισραήλ ¨καθήμενον επί πώλον όνου¨. Για να μας δείξει πως η Βασιλεία του είναι Βασιλεία των ταπεινών και των καταφρονεμένων του κόσμου τούτου.

Σπουδή στην Αγιογραφία της Βαϊοφόρου.

Στη σκηνή της Βαϊοφόρου ο Χριστός εικονίζεται “καθήμενος επί πώλου όνου” κατά τον συνήθη, στην Ανατολή, γυναικείο τρόπο. Στο αριστερό του χέρι κρατεί ειλητάριο, ενώ με το δεξιό ευλογεί. Η διάταξη της εικόνας έχει συνήθως τον Κύριο πάνω στο πουλάρι, στο μέσον, περίπου, της όλης σύνθεσης.
Πίσω του (αριστερά ως προς τον θεατή) εικονίζονται οι μαθητές να ακολουθούν τον διδάσκαλό τους με σπουδή. Η κεφαλή του Χριστού -πλαισιωμένη πάντοτε από φωτοστέφανο- είναι συνήθως στραμμένη προς τους Ιουδαίους (σε κάποιες παραστάσεις ο Χριστός έχει στραμμένη την κεφαλή του προς τους αποστόλους) ενώ η έκφραση του προσώπου Του είναι πραεία και θλιμμένη, “προδηλούσα το πάθος”.
Στο βάθος της εικόνας το κάστρο της Ιερουσαλήμ με ανοιχτές καστρόπορτες και πλήθος Εβραίων, ανδρών, γυναικών και παιδιών, που σπεύδουν να προϋπαντήσουν τον Χριστό. Το πλήθος σπρώχνεται να βγει από την πύλη, γέροντες και νέοι που κρατούν βαΐα, και γυναίκες που σηκώνουν νήπια στην αγκαλιά τους ή βρέφη τους ώμους τους. Άλλοι φαίνονται να ξεπροβάλλουν από τα τείχη ή τα παράθυρα για να δουν τον Χριστό.
Πάνω από τη συνοδεία υψώνεται δένδρο στο οποίο ανεβαίνουν παιδιά που κόβουν με τσεκούρια κλαδιά και τα ρίχνουν στη γη, ενώ άλλα στρώνουν τα ρούχα τους για να πατήσει πάνω το θεοφόρο ονάριο. Η επιγραφή της εικόνας είναι: Η ΒΑΪΟΦΟΡΟΣ. Η παράστασις βαίνει από τα δεξιά προς τα αριστερά, σε αντίθεση π.χ. με το ψηφιδωτό της Εκκλησίας του Monreale της Σικελίας (ιβ΄ αι.), αν και αυτό ακολούθησε βυζαντινό πρότυπο (βλ. το ψηφιδωτό στη Μονή Δαφνίου).
Σε κάποιους πληθωρικούς εικονογραφικούς τύπους μπορεί να συναντήσει κανείας και τους προφήτες Ζαχαρία και Δαυίδ. να παριστάνονται πάνω στα κτήρια της Ιερουσαλήμ (δεξιά και αριστερά αντίστοιχα) κρατώντας ειλητάρια. Του προφητάνακτος Δαυίδ γράφει το ψαλμικό “εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων κατηρτίσω αίνον” (Ψαλμ. η΄ 3) ενώ το ειλητάριο του προφήτου Ζαχαρία γράφει: “χαίρε σφόδρα θύγατερ Σιών…” (Ζαχ. 9,9). Πάντως η περίπτωση αυτή είναι αρκετά σπάνια.
Η Βαϊοφόρος υπάρχει στον ορθόδοξο ναό μαζί με τις άλλες εικόνες του Δωδεκαόρτου -είναι η έβδομη στη σειρά- είτε στο εικονοστάσι πάνω από το τέμπλο, σε σμίκρυνση βέβαια, είτε κανονικά σε μία από τις δύο μεγάλες καμάρες που σκεπάζουν τα κλίτη του κυρίως ναού.

Η σύνθεση της Βαϊοφόρου είναι συνήθως ευρεία κι έτσι περιλαμβάνει όλο τον όμιλο των μαθητών του Χριστού, οι οποίοι ακολουθούν τον Κύριό τους σε τρεις υπερτιθέμενες σειρές. Στις περισσότερες παραστάσεις μάλιστα, η κίνηση των μαθητών διαγράφεται από έντονη έως θυελλώδης (π.χ. η Βαϊοφόρος στο δεύτερο φύλλο του ελεφαντοστού του Αγ. Λουπικίνου), γεγονός που δεν είναι ανεξήγητο αν λάβει κανείς υπόψιν του ότι και οι ίδιοι οι μαθητές -σύμφωνα με τη διήγηση του Λουκά- επευφημούσαν τον Χριστό ως Μεσσία.
Σε μερικές παραστάσεις οι μαθητές φέρουν φωτοστέφανο (ψηφιδωτά Αγ. Μάρκου Βενετίας – Capella Palatina), αλλά στους καθαρά βυζαντινούς εικονογραφικούς τύπους το φωτοστέφανο λείπει. Ίσως διότι πρέπει να εξαρθεί το κεντρικό πρόσωπο της σύνθεσης που είναι ο Χριστός εικονιζόμενος πάντα με φωτοστέφανο, σημείο της άπειρης αγιότητάς Του.
Σε συνεπτυγμένους εικονογραφικούς τύπους που απαντώνται σπανιότερα και που διέπονται από λιτότητα και αυστηρή τάξη, η παράσταση περιορίζεται σε δύο αποστόλους: τον Πέτρο και τον Ιωάννη. Ο πρώτος είναι ως συνήθως, γενειοφόρος και ο δεύτερος αγένειος με νεανική όψη. Ο Πέτρος, σε όλους σχεδόν τους εικονογραφικούς τύπους της Βαϊοφόρου, εικονίζεται σε πρώτο επίπεδο ή ακόμη, φαίνεται να οδηγεί τον Ιησού προπορευόμενος αρκετά των άλλων μαθητών (ψηφιδωτό Capella Palatina).

Ανάλογα με τα πρότυπα που ακολουθούνται στις παραστάσεις της Βαϊοφόρου, άλλοτε παίζει πρωτεύοντα ρόλο ο όχλος και άλλοτε ο όμιλος των παιδιών. Στην πρώτη περίπτωση αντικατοπτρίζεται η κυρίως βυζαντινή παράδοση ενώ στη δεύτερη η επίδραση της Ανατολής, μάλιστα της Καππαδοκίας, κατά το παλαιό πρότυπο του κώδικα του Rossano (Πρόκειται για εικονογραφημένο χειρόγραφο Ευαγγέλιο του 6ου αι. με αριστουργηματικές μικρογραφίες. Φυλάσσεται στο θησαυροφυλάκιο της Μητροπόλεως του Rossano στην Καλαβρία).
Σε άλλες όμως περιπτώσεις τα πρότυπα συγχωνεύονται κι έτσι μαζί με τον όμιλο των Εβραίων συναντούμε τα παιδιά να εμπλουτίζουν, στην κυριολεξία, τις παραστάσεις. Σε αντίθεση με τον ιουδαϊκό όχλο, που ιστορείται συνήθως άκαμπτος αλλά με πολύχρωμες φορεσιές που δίνουν πανηγυρικό τόνο, τα παιδιά παριστάνονται ποικιλότροπα στη σύνθεση: πάνω στο δένδρο κόβουν κλαδιά με τσεκούρια και τα ρίχνουν στη γη· άλλα παιδιά κρατούν τα “βαΐα των φοινίκων” και δίνουν απ’ αυτά στο πουλάρι που φέρει τον Χριστό, να φάει· ένα παιδί αναρριχάται στο δέντρο για να δει καλύτερα τον Χριστό από ψηλά· ένα άλλο κάνει κούνια στο δέντρο· άλλα παλεύουν· άλλα βγάζουν τα ρούχα τους και τα στρώνουν στη γη για να πατήσει το πουλάρι με τον Χριστό και άλλα βγάζουν αγκάθια από τα πόδια τους.
Από τους παλαιολόγειους χρόνους εικονίζονται στο πρώτο επίπεδο παιδιά που συμπλέκονται με χάρη, ενώ αυξάνουν τα παιδιά που αναρριχώνται στο φοινικόδεντρο. Πρέπει πάντως να σημειωθεί πως η απεικόνιση πολλών παιδιών θεωρείται στοιχείο γραφικό και χαριτωμένο, που χαρακτηρίζει τις ιδιαίτερα αφηγηματικές συνθέσεις της παλαιολόγειας περιόδου, και γι’ αυτό αντίκειται στο κλασσικό και αυστηρό πνεύμα των βυζαντινών χρόνων.

Το στρώσιμο των ρούχων, που στην εικόνα της Βαϊοφόρου γίνεται κυρίως από τα παιδιά, ήταν μια τιμητική εκδήλωση των Ιουδαίων που αφορούσε τον βασιλιά, ο οποίος ανελάμβανε το αξίωμα του χριόμενος με ηγιασμένο έλαιο. Ο Χριστός ονομάζεται Μεσσίας (δηλ. κεχρισμένος), διότι έχει χρισθεί με το Άγιον Πνεύμα. Αυτό “το πανάγιον Πνεύμα, το και τους Αποστόλους διδάξαν λαλείν, ετέραις ξέναις γλώσσαις, αυτό τους παίδας των Εβραίων, τους απειρόκακους, προτρέπεται κραυγάζειν· Ωσαννά εν τοις υψίστοις…” (ιδιόμελο Λιτής). Το Πνεύμα του Θεού δηλ. είναι, κατά τον ιερό υμνογράφο, αυτό που κινεί τους παίδες προς υποδοχή του Χριστού ως Μεσσία.

Μόνο τα παιδιά στρώνουν ενδύματα, διότι οι Ιουδαίοι τον επευφήμησαν ως βασιλέα του κόσμου τούτου. Το πουλάρι που δεν είναι σε θέση να βαστάξει ζυγό, συμβολίζει τους Χριστιανούς, που θα προέρχονταν από τα έθνη (δηλ. τους ειδωλολάτρες), οι οποίοι πριν πιστέψουν στον Χριστό ήσαν αγύμναστοι και απροετοίμαστοι να βαστάσουν το φορτίο του θείου νόμου. Την ερμηνεία αυτή επιβεβαιώνουν με πλήρη σαφήνεια οι ύμνοι της εορτής: “και τω πώλω επέβης συμβολικώς, ώσπερ επ’ οχήματος φερόμενος, τα έθνη τεκμαιρόμενος Σωτήρ” (στιχηρό ιδιόμελο Εσπερινού)· “το ακάθεκτον των εθνών η καθέδρα του πώλου προετύπου, εξ απιστίας εις πίστην μεταποιούμενον” (ιδιόμελο αποστίχων).
Τα κλαδιά των φοινίκων που κρατούσαν τα πλήθη, είναι σύμβολα νίκης και χαρά.

Ήταν συνήθεια στους ιουδαίους να κρατούν στα χέρια τους τέτοιους κλάδους όταν υποδέχονταν επίσημα πρόσωπα. Τα “βαΐα των φοινίκων” τα συναντούμε, πολύ νωρίς, στις κατακόμβες ως σύμβολα της πεποίθησης των πρώτων χριστιανών για τη νίκη της πίστης τους. Η Εκκλησία καλεί τους πιστούς να ανευφημήσουν τον Χριστό “μετά κλάδων νοητώς, κεκαθαρμένοι τας ψυχάς” (κάθισμα Όρθρου) προσάγοντας σ’ Αυτόν “κλάδους και βαΐα αρετών … και θείων έργων” (βλ. προσόμοια μικρού Εσπερινού).

ε.φ:Ε.Μ.

0 σχόλια

Σάββατο 27 Απριλίου 2013

Σάββατο του Λαζάρου...

12:50 π.μ. |

«ΠΟΡΕΥΟΜΑΙ ΙΝΑ ΞΥΠΝΗΣΩ ΑΥΤΟΝ»

ΛΑΜΠΡΟY ΣΚΟΝΤΖΟY Θεολόγου – Καθηγητή (Θεολογικό σχόλιο στο Σάββατο του Λαζάρου)
Το Σάββατο της ΣΤ΄ Εβδομάδος των Νηστειών η Αγία μας Εκκλησία όρισε να εορτάζουμε την θαυμαστή ανάσταση του Λαζάρου. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Διότι, πρώτον το μεγάλο και θαυμαστό αυτό γεγονός συμπίπτει χρονικά με την είσοδο του Κυρίου μας στην αγία πόλη της Ιερουσαλήμ. Και δεύτερον, ότι το γεγονός της εκ νεκρών αναστάσεως του φίλου του Κυρίου είναι μια τρανή απόδειξη ότι ο Χριστός μας είναι ο κύριος της ζωής και του θανάτου, ότι αυτός που ανάστησε από τους νεκρούς το Λάζαρο θα αναστήσει και τον Εαυτό του, αφού θα σκυλέψει τον Άδη και θα νικήσει τον θάνατο!
Σύμφωνα με το ευαγγελικό ανάγνωσμα ο Λάζαρος με τις αδελφές του Μάρθα και Μαρία, που κατοικούσαν στην κώμη Βηθανία, είχαν εγκάρδιες φιλικές σχέσεις με τον Κύριο. Φαίνεται ότι πολλές φορές είχαν την ύψιστη τιμή και χαρά να δεχτούν και να φιλοξενήσουν το Χριστό στον ευλογημένο οίκο τους (Λουκ.10:38-42).
Ξαφνικά ο Λάζαρος ασθένησε βαριά. Οι δυο αδερφές έστειλαν μήνυμα στον Ιησού ότι ο αγαπημένος Του φίλος ο Λάζαρος αρρώστησε. Ο Χριστός διαβεβαίωσε τους απεσταλμένους πως «αύτη η ασθένεια ούκ έστι προς θάνατον, αλλ’ υπέρ της δόξης του Θεού, ίνα δοξασθή ο υιός του Θεού δι΄ αυτής» (Ιωάν.11:4). Όμως ο Λάζαρος πέθανε και ετάφη σε σπηλώδες μνημείο, σύμφωνα με τις ιουδαϊκές συνήθειες. Ο Χριστός αφού έμεινε δύο ημέρες στον τόπο που βρισκόταν πήρε τους μαθητές του και γύρισε στην Ιουδαία κατευθύνθηκε στη Βηθανία, παρ’ όλο ότι οι μαθητές Του τον προειδοποιούσαν για τον κίνδυνο να τον λιθοβολήσουν οι Ιουδαίοι. Καθ΄ οδόν τους διαβεβαίωνε πως «Λάζαρος ο φίλος ημών κεκοίμηται΄ αλλά πορεύομαι ίνα εξυπνίσω αυτόν. Είπον ουν οι μαθηταί αυτού΄ Κύριε, ει κεκοίμηται, σωθήσεται. Ειρήκει δε ο Ιησούς περί του θανάτου αυτού΄ εκείνοι δε έδοξαν ότι περί της κοιμήσεως του ύπνου λέγει. Τότε ουν είπεν αυτοίς ο Ιησούς παρρησία΄ Λάζαρος απέθανε, και χαίρω δι’ ημάς, ίνα πιστεύητε, ότι ουκ ήμην εκεί» (Ιωάν.11:12-15).
Η ενθουσιώδης Μάρθα, όταν έμαθε ότι ο Χριστός έρχεται στην βυθισμένη στο πένθος Βηθανία, έτρεξε να Τον προϋπαντήσει και με απόλυτη εμπιστοσύνη σε Αυτόν του είπε: «Κύριε, ει ης ώδε, ο αδελφός μου ουκ αν ετεθνήκει. Αλλά και νυν οίδα ότι όσα αν αιτήση τον Θεόν, δώσει σοι ο Θεός». Ο Ιησούς της λέει ξεκάθαρα: «αναστήσεται ο αδελφός σου» (Ιωάν.11:24) και διαβεβαιώνει πανηγυρικά: «Εγώ ειμί η ανάστασις και η ζωή. Ο πιστεύων εις εμέ, καν αποθάνη, ζήσεται΄ και πας ο ζων και πιστεύων εις εμέ ου μη αποθάνη εις τον αιώνα» (Ιωάν.11:26). Μετά ζήτησε να τον οδηγήσουν στο μνημείο και να άρουν τον λίθο από την θύρα του σπηλαίου. Τότε η Μαρία τον προειδοποίησε: «Κύριε, ήδη όζει΄ τεταρταίος γαρ εστι». Ο Χριστός της είπε πως «ουκ είπον σοι ότι εάν πιστεύσης όψει την δόξαν του Θεού;» (Ιωάν.11:40). Αφού κύλησαν το λίθο ο Κύριος στάθηκε μπροστά στο μνημείο και σήκωσε τα μάτια στον ουρανό και είπε: «Πάτερ, ευχαριστώ σοι ότι ήκουσάς μου. Εγώ δε ήδειν ότι πάντοτέ μου ακούεις ΄ αλλά δια τον όχλον τον παρεστώτα είπον, ίνα πιστεύσωσιν ότι συ με απέστειλας» (Ιωάν.11:41). Κατόπιν φώναξε με δυνατή φωνή: «Λάζαρε δεύρο έξω». Το θαύμα έγινε, ο Λάζαρος έζησε και εξήλθε του μνημείου δεμένος με τα νεκρικά ενδύματα. Ο Χριστός έδωσε εντολή να τον λύσουν και να περπατήσει.
Το μεγάλο αυτό γεγονός έκανε πολλούς να πιστέψουν στο Χριστό. Κάποιοι άλλοι έτρεξαν στους Φαρισαίους και ανήγγειλαν το θαύμα. Οι σκληρόκαρδοι και υποκριτές εκείνοι άνθρωποι, μαζί με το ιουδαϊκό ιερατείο, όχι μόνο δεν συγκινήθηκαν και δεν πίστεψαν στα θαύμα και τη δύναμη του Ιησού, αλλά σκληρύνθηκαν έτι περισσότερο οι καρδιές τους. Ο αρχιερέας Καϊάφας είπε το εξής καταπληκτικό: «Υμείς ουκ οίδατε ουδέν, ουδέ διαλογογίζεσθε ότι συμφέρει ημίν ίνα εις άνθρωπος αποθάνη υπέρ του λαού και μη όλον το έθνος απόληται» και σχολιάζει ο ιερός ευαγγελιστής: «Τούτο δε αφ’ εαυτού ουκ είπεν, αλλά αρχιερεύς ων του ενιαυτού εκείνου προεφήτευσεν ότι έμελλεν ο Ιησούς αποθνήσκειν υπέρ του έθνους, και ουχ υπέρ του έθνους μόνον, αλλ’ ίνα τα τέκνα του Θεού τα διεσκορπισμένα συναγάγη εις εν» (Ιωάν.11:49-52).
Η ανάσταση του Λαζάρου είναι το μεγαλύτερο θαύμα του Κυρίου. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι δεν έσπευσε αμέσως με την είδηση του θανάτου του φίλου Του, αλλά πήγε στη Βηθανία ύστερα από τέσσερις ημέρες για να φανεί το μέγεθος του μεγάλου θαύματος και της υπέρτατης δυνάμεως του Θεού. Ο ιερός Χρυσόστομος τονίζει πως «Έμεινεν, ίνα αποπνεύση (ο Λάζαρος) και ταφή, ίνα μηδείς έχη λέγειν ούπω τλευτήσαντα αυτόν ανέστησεν΄ ότι κάρος ην, ότι έκλυσις ήν, ότι καταγωγή ήν και ου θάνατος» (παρά Π. Τρεμπέλα Υπόμνημα εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, Αθήναι 1969,σελ.401). Αν και ο νεκρός άρχισε να αποσυντίθενται ο Χριστός τον ανάστησε, φανερώνοντας το μεγαλείο της θείας δυνάμεώς Του. Είναι ο κύριος της ζωής, διότι είναι ο ίδιος η ζωή. Κανένας ποτέ δεν τόλμησε να ισχυριστεί αυτό που φανέρωσε στη Μάρθα «Εγώ ειμι η ανάστασις και η ζωή, ο πιστεύων εις εμέ, καν αποθάνη, ζήσεται» (Ιωάν.11:25).
Αυτή η διαβεβαίωση ότι ο ίδιος ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός είναι η πηγή της ζωής και η μακάρια ανάστασή μας είναι η μεγάλη μας παρηγοριά και η άρρητη δύναμη που μας κάνει να υπερνικάμε όλες τις αντιξοότητες της επίγειας ζωής μας. Χάρη σ’ Αυτόν δεν θα πεθάνουμε ποτέ, έστω και αν το φθαρτό σώμα μας αποτεθεί στη γη και αποσυντεθεί. Αυτό είναι ένα απλό βιολογικό γεγονός, το οποίο δεν έχει ουδεμία οντολογική επίπτωση για μας τους πιστούς του Χριστού. Η ψυχή μας θα εξακολουθεί να ζει και χωρίς το σώμα μας, μια ζωή ασύγκριτα ανώτερη από την επίγεια. Αλλά όχι για πάντα μόνη της, διότι «έρχεται ώρα, και νυν εστιν, ότε οι νεκροί ακούσονται της φωνής του υιού του Θεού και οι ακούσαντες ζήσονται» (Ιωάν.5:25). Τα σώματά μας θα ζήσουν και θα ενωθούν και πάλι με τα πνεύματά μας για να μην ξαναχωρίσουν ποτέ πια, αλλά να ζουν αιώνια την όντως ζωή και να συνδοξάζονται με το Χριστό.
Το μέγα θαύμα της Αναστάσεως του Λαζάρου δείχνει ξεκάθαρα ότι όπως ο Χριστός ανάστησε με γοερή φωνή Του εκείνον, κατά τον ίδιο τρόπο θα αναστήσει και μας. Με τη δική Του ανάσταση νίκησε κατά κράτος το θάνατο. Δια της Αναστάσεως του Χριστού « έσχατος εχθρός καταργείται ο θάνατος» (Α΄Κορ.15:26), διακηρύττει πανηγυρικά ο απόστολος Παύλος.
Η μεγάλη αυτή εορτή λειτουργεί ως πνευματική ανάταση στις ψυχές ημών των πιστών, οι οποίοι συν-οδοιπορούμε με τον Κύριο προς το εκούσιο πάθος και το σταυρικό Του θάνατο. Αυτό το αποδίδει θαυμάσια το ιερό τροπάριο της εορτής: «Την κοινήν ανάστασιν προ του σου πάθους πιστούμενος, εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον Χριστέ ο Θεός΄ όθεν και ημείς ως οι παίδες, τα νίκης σύμβολα φέροντες σοι το νικητή του θανάτου βοώμεν΄ Ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ο ερχόμενος, εν ονόματι Κυρίου».

0 σχόλια

Ο Άγιος Λάζαρος στην Ορθόδοξη Εικονογραφία

12:43 π.μ. |

Στο Απολυτίκιο του Σαββάτου του Λαζάρου ψάλλουμε:
«Την κοινήν Ανάστασιν προ του Σου πάθους πιστούμενος, εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον, Χριστέ ο Θεός. Όθεν και ημείς ως οι παίδες, τα της νίκης σύμβολα φέροντες, Σοι τω Νικητή του θανάτου βοώμεν ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ο Ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».

π. Σταμάτης Σκλήρης:

Με τα λόγια αυτά δοξολογεί η Εκκλησία μας την Ανάσταση του εδώ τιμωμένου Αγίου Λαζάρου. Και ταυτόχρονα φανερώνει με αυτά το βαθύτερο νόημα και του θαύματος της Αναστάσεώς του και της εορτής της εκκλησιαστικής που σχετίζεται με αυτό. Ότι δηλαδή το θαύμα αυτό του Κυρίου δεν είναι μόνο ένα γεγονός της ζωής του Λαζάρου, αλλά και προτύπωση της κοινής Αναστάσεως ολοκλήρου του γένους των ανθρώπων. Την ίδια όμως αλήθεια που εκφράζει η Εκκλησία με την θεολογική ποίηση και την δοξολογική μουσική της, την ίδια ακριβώς εκφράζει και με μιαν άλλη γλώσσα, με την ζωγραφική γλώσσα της εικονογραφίας. Το πως, με ποιούς τρόπους, η ζωγραφική εκκλησιαστική γλώσσα τιμά και υμνεί τον τιμώμενο και στο παρόν συμπόσιο Άγιο Λάζαρο θα αποτελέσει το θέμα της εισηγήσεώς μας. Η ορθόδοξη εικονογραφία έχει αφιερώσει στον Άγιο Λάζαρο δύο εικονογραφικά θέματα. Το ένα αναφέρεται στην υπό του Κυρίου Ανάσταση του Λαζάρου. Το άλλο είναι η ιδιαίτερη προσωπική εικόνα του Αγίου Λαζάρου ως ιεράρχου. Θα περιγράψουμε τα δύο αυτά θέματα και στο τέλος θά δούμε συνολικά τη θέση και τη σημασία του Αγίου Λαζάρου στην ορθόδοξη εικονογραφία και στη θεολογία της Αναστάσεως.

Α΄ Το Εικονογραφικό θέμα της «Αναστάσεως του Λαζάρου»
Το θέμα αυτό είναι ευαγγελικό και ιστορικό. Βασίζεται σε διηγήσεις των Ευαγγελίων (Ιω. 11,1 – 44), και δεν είναι κατ’ αρχήν συμβολική παράσταση. Αποτελεί απεικόνιση γεγονότος ιστορικού που έλαβε χώραν σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Στη Βηθανία. στον τόπο όπου έμενε ο φίλος του Κυρίου με τις αδελφές του λίγες ημέρες προ του πάθους του Κυρίου. Περιέχει, λοιπόν, η εικόνα της «Αναστάσεως του Λαζάρου» συγκεκριμένα ιστορικά στοιχεία τα οποία είναι τα ακόλουθα:
1) Τα τελούμενα συμβαίνουν έξω της Βηθανίας, η οποία φαίνεται στο βάθος.
2) Φαίνεται ο τάφος, από τον οποίον άνθρωποι αφαιρούν την πλάκα.
3) Ο Λάζαρος φαίνεται μέσα στο μνημείο όρθιος ή να ανακάθεται, τυλιγμένος με τα σάβανα.
4) Ένας εικονιζόμενος φέρνει το μανίκι του στη μύτη για να αποφύγει την δυσοσμία που όλοι περιμένουν από έναν τετραήμερο νεκρό.
5) Αυτός που φέρει την πλάκα του τάφου φαίνεται να καταβάλλει μεγάλη μυϊκή δύναμη για να σηκώσει το βάρος της πέτρας.
6) Φίλοι, γείτονες και μαθητές παρακολουθούν έκθαμβοι.
7) Η Μάρθα και η Μαρία προσκυνούν τον Κύριο και του φιλούν τα πόδια με ευγνωμοσύνη.
8) Ο Ιησούς είναι παρών και απευθύνει το κάλεσμα προς τον Λάζαρο ευλογώντάς τον με το δεξί του χέρι. Είναι το κυριαρχούν στη σύνθεση πρόσωπο, το οποίο προσδίδει στην ζωγραφική και κάποιους άλλους χαρακτήρες που ξεπερνούν τα ιστορικά δεδομένα και ανάγουν την εικόνα σε ένα άλλο επίπεδο, στο οποίο θα αναφερθούμε σε λίγο. Πάντως ήδη σ’ αυτά τα ιστορικά στοιχεία της εικόνος καταβάλλεται προσπάθεια να φανεί πως ο Ιησούς είναι πηγή δυνάμεως και ζωής. Η ζωγραφική ως τέχνη της οράσεως και όχι της ακοής, ως τέχνη του χώρου και όχι του χρόνου, δεν μπορεί να έχει κίνηση και δράση, ούτε να μας βάλει να ακούσουμε το «Λάζαρε, δεύρο έξω». Όμως μπορεί αντ’ αυτού να βρει τη γόνιμη στιγμή, όπου ο Ιησούς έχει πάρει την παντοκρατορική στάση σαν Κύριος της ζωής και του θανάτου και κοιτάζοντας προς τον νεκρό φίλο Του με αστραφτερή ματιά, απλώνει δυναμικά το χέρι και τον ευλογεί, κι αυτή η χάρη που του δίνει είναι και η ζωή του Λαζάρου.

Ε.Φ: Ε.Μ.

0 σχόλια