Ὁ Χριστὸς ἔβγαλε κάποτε ἕνα δαιμόνιο ἀπὸ ἕνα νεαρὸ παιδὶ (Κυριακὴ Ι΄ Ματθαίου). Νωρίτερα εἶχαν δοκιμάσει καὶ οἱ μαθητές του, ἀλλὰ χωρὶς ἐπιτυχία. Στὴν ἀπορία τους γιατί αὐτοὶ δὲν τὰ κατάφεραν, ὁ Χριστὸς ἀπάντησε: Τέτοια δαιμόνια δὲν βγαίνουν παρὰ μόνο «ἐν προσευχῇ καὶ νηστείᾳ». Γιατί ἄραγε ἡ προσευχὴ καὶ ἡ νηστεία εἶναι πράγματα τόσο σημαντικά, ποὺ νικᾶνε τὸν διάβολο; Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι δὲν συμβαίνει αὐτὸ μὲ κάθε προσευχὴ καὶ νηστεία.

Προσευχήθηκε καὶ ὁ φαρισαῖος καὶ ὁμολόγησε στὸν Θεό, ὅτι κρατάει ὅλες τὶς νηστεῖες ποὺ προβλέπει ὁ θεῖος νόμος. Μὰ μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴ νηστεία του χάρηκε μόνο ὁ διάβολος. Ὄχι ὁ Θεός. Οἱ ἀρετὲς τοῦ φαρισαίου εἶχαν μεταλλαχτεῖ ἁπλῶς σὲ ἀφορμὴ γιὰ νὰ κομπάζει, νὰ αὐτοδοξάζεται. Τὶς διέστρεψε ἔτσι, ὥστε, ἀντὶ νὰ τὸν ὠφελοῦν, νὰ τὸν χαντακώνουν.

Ὁ διάβολος ὅμως εἶναι ὁ μεγαλύτερος ἀσκητής. Δὲν τρώει, δὲν πίνει, δὲν κοιμᾶται καθόλου. Δὲν τὸν ξεπερνάει κανένας στὴν ἄσκηση. Τί τὸν νικάει; Μόνο ἡ ταπεινοφροσύνη, ὅπως ὁμολογεῖ ὁ ἴδιος. Ἔτσι, μιὰ δαιμονισμένη ἔδωσε κάποτε ἕνα ράπισμα (χαστούκι) σὲ ἕναν μοναχό. Ἐκεῖνος ὅμως, ἀντὶ νὰ ἐκραγεῖ, γύρισε ταπεινὰ καὶ τὸ ἄλλο μάγουλο, ὅπως εἶπε ὁ Χριστός. Αὐτὸ ἔκανε τὸν δαίμονα νὰ σκάσει. Καὶ φώναξε μὲ μεγάλη κραυγή: «Ἀμάν, δὲν ἀντέχω, ἡ ἐντολὴ τοῦ Ἰησοῦ μὲ βγάζει». Καὶ ἀμέσως ἡ γυναίκα θεραπεύτηκε. Ὅταν ἀνέφεραν τὸ γεγονὸς αὐτὸ στοὺς ἁγίους Γέροντες, δόξασαν τὸν Θεὸ καὶ εἶπαν: «Ἡ ὑπερηφάνεια τοῦ διαβόλου συντρίβεται μπροστὰ στὴν ταπείνωση τῆς ἐντολῆς τοῦ Χριστοῦ» (Τὸ Μέγα Γεροντικόν, τ. Δ΄, σ. 36 καὶ 52). Ὅμως, γιατί τότε ὁ Χριστὸς λέει γιὰ προσευχὴ καὶ νηστεία; Μὰ ἐπειδὴ ὑπάρχουν προσευχὴ καὶ νηστεία ὄχι μόνο φαρισαϊκές, ἀλλὰ ποὺ ὁδηγοῦν πράγματι στὴν εὐλογημένη ταπείνωση.

Λένε οἱ ἅγιοι: «Ὁ δρόμος γιὰ τὴν ταπείνωση εἶναι: α) οἱ σωματικοὶ κόποι (νηστεία, ἄσκηση) ποὺ γίνονται μὲ ἐπίγνωση, β) τὸ νὰ ἔχεις τὸν ἑαυτό σου κάτω ἀπὸ ὅλους καὶ γ) ἡ ἀδιάλειπτη ταπεινὴ προσευχὴ νὰ σὲ ἐλεήσει ὁ Θεός». Καὶ ἡ μὲν προσευχὴ γιὰ τὸ θεῖο ἔλεος καὶ τὸ νὰ νιώθει κανεὶς ἁμαρτωλότερος ἀπὸ τοὺς ἄλλους, εἶναι αὐτονόητο ὅτι ὁδηγοῦν στὴν ταπείνωση. Μὲ τὴ νηστεία ὅμως καὶ γενικὰ μὲ τὴ σωματικὴ κακοπάθεια πῶς γίνεται αὐτό;

Ἡ ψυχὴ συνδιατίθεται, ὑποφέρει, συμπάσχει μὲ τὸ σῶμα. Τὸ φρόνημά της προσαρμόζεται στὴ σωματικὴ κατάσταση. Ἄλλη διάθεση ἔχει ὁ γερός, ἄλλη ὁ ἄρρωστος. Ἄλλη ὁ πεινασμένος, ἄλλη ὁ χορτάτος. Ἄλλη αὐτὸς ποὺ ἱππεύει ἄλογο, ἄλλη αὐτὸς ποὺ κάθεται σὲ γαϊδουράκι. Ἄλλη αὐτὸς ποὺ εἶναι σὲ θρόνο, ἄλλη αὐτὸς ποὺ κάθεται χάμω. Ἄλλη ὁ καλοντυμένος, ἄλλη ὁ κουρελής. Ὁ κόπος ταπεινώνει τὸ σῶμα. Καὶ μὲ τὸ σῶμα συνταπεινώνεται καὶ ἡ ψυχή. Πράγματι, οἱ σωματικοὶ κόποι (νηστεία, ἄσκηση, κακοπάθεια) ὁδηγοῦν στὴν ταπείνωση. Νήστευε λοιπὸν καὶ προσεύχου ταπεινά. Μὲ ἐπίγνωση τοῦ σκοποῦ σου. Ὄχι γιὰ κενοδοξία. Καὶ θὰ συντρίψεις τὸν διάβολο. Τὸ πρόβλημά του εἶναι ἡ ἔπαρση. Δὲν ἀντέχει τὴν ταπείνωση.