Ο άγιος Παΐσιος (12 Ιουλίου) υπήρξε βαθιά ταπεινός άνθρωπος. Πλησίασε τον Θεό σε μέγιστο βαθμό. Μα όσο πιο καθαρά αντικρύζει ο άνθρωπος την τελειότητα του Θεού, τόσο πιο καλά βλέπει, σαν σε καθρέφτη, τον εαυτό του, τη δική του ατέλεια. Οδηγείται έτσι σε γνήσια ταπεινοφροσύνη. «Η γνώση του εαυτού μας, λέει ο άγιος Παΐσιος, γεννά την ταπείνωση. Γιατί όσο περισσότερο γνωρίζει ο άνθρωπος τον εαυτό του, τόσο περισσότερο ανοίγουν τα μάτια της ψυχής του και βλέπει καθαρότερα τη μεγάλη του αδυναμία». Βλέποντας ο άνθρωπος από τη μια τη δική του αθλιότητα και αχαριστία, και από την άλλη «τη μεγάλη αρχοντιά και την ευσπλαχνία του Θεού, συντρίβεται εσωτερικά, ταπεινώνεται πολύ και αγαπάει τον Θεό πολύ».

Τα λόγια του αγίου Παϊσίου φέρνουν στον νου μας τον ρωμαίο εκατόνταρχο, που περιγράφεται στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής Δ΄ Ματθαίου. Ο δούλος του είχε αρρωστήσει βαριά από κάποια επώδυνη παράλυση. Ο εκατόνταρχος όμως, πράγμα ασύνηθες, αγαπούσε πολύ τον δούλο του. Ζήτησε από τον Χριστό να τον θεραπεύσει. Όταν όμως ο Χριστός ξεκίνησε για το σπίτι του, ο εκατόνταρχος αντέδρασε λέγοντας: «Κύριε, ουκ ειμί ικανός, ίνα μου υπό την στέγην εισέλθης». Θεώρησε πολύ μικρό τον εαυτό του για τέτοια τιμή. «Πες μόνο ένα λόγο και ο δούλος μου θα γίνει καλά». Και ο Χριστός θαύμασε και επαίνεσε τη στάση του.

Αυτό είναι το γνώρισμα των αγίων. Όσο πιο κοντά έρχονται στον Θεό, τόσο πιο βαθιά αισθάνονται τη μηδαμινότητά τους. Διηγείται ο αββάς Δωρόθεος, ότι κάποιος άρχοντας από τη μικρή πόλη Γάζα δεν μπορούσε να καταλάβει πώς γίνεται αυτό. Τον ρωτάει ο αββάς Δωρόθεος: «Πώς θεωρείς τον εαυτό σου, όταν είσαι στην πόλη σου;» «Στην πόλη μου περνιέμαι σαν πρώτος και τρανός». «Αν πας στην Καισάρεια, πώς θεωρείς τον εαυτό σου;» «Στην Καισάρεια θεωρώ τον εαυτό μου σαν τον πιο ασήμαντο από τους άρχοντές της». «Αν πας στην Αντιόχεια;» «Στην Αντιόχεια θα νιώθω σαν χωριάτης». «Αν πας και στην Κωνσταντινούπολη, μπρος στον βασιλιά, πώς θα βλέπεις τον εαυτό σου;» «Εκεί θα νιώθω φτωχός, ένας ζητιάνος».

Έτσι ακριβώς συμβαίνει και στους αγίους. Όσο πλησιάζουν το άφθαστο μεγαλείο του Θεού, τόσο πιο ασήμαντο βλέπουν τον εαυτό τους. Όταν ο Αβραάμ πριν από την καταστροφή των Σοδόμων αξιώθηκε να δει και να συνομιλήσει με τον Θεό, είπε: «Εγώ ειμι γη και σποδός». Όταν ο Ησαΐας είδε τον Θεό «επί θρόνου υψηλού και επηρμένου», με τα εξαπτέρυγα Σεραφίμ να τον περικυκλώνουν και τον ναό γεμάτο από τη δόξα του, είπε ταπεινά: «Ω τάλας εγώ, …ότι άνθρωπος ων και ακάθαρτα χείλη έχων… τον βασιλέα Κύριον Σαβαώθ είδον τοις οφθαλμοίς μου». Το ίδιο ταπεινά ένιωσε και ο Δανιήλ και είπε, όταν ο Θεός με τρόπο θαυματουργικό, μέσω του Αββακούμ, του έστειλε τροφή στον λάκκο των λεόντων: «Εμένα θυμήθηκε ο Θεός;» Η αίσθηση της αμαρτωλότητάς μας είναι αλάνθαστο δείγμα γνήσιας ταπεινοφροσύνης.