Άγιος Ιωάννης Πατρών: Η ΘΥΡΑΘΕΝ ΠΑΙΔΕΙΑ π. Δημητρίου Μπόκου

Σάββατο 29 Ιανουαρίου 2022

Η ΘΥΡΑΘΕΝ ΠΑΙΔΕΙΑ π. Δημητρίου Μπόκου

10:24 μ.μ. |

Έχουν περισσέψει στις μέρες μας οι κατηγορίες κατά των Χριστιανών, ότι είναι αυτοί που κατέστρεψαν τον αρχαίο μας πολιτισμό. Η αλήθεια όμως είναι ακριβώς το αντίθετο. Οι Χριστιανοί στην πλειονότητά τους (οι εξαιρέσεις πάντοτε υπάρχουν), διέσωσαν με υποδειγματικό ζήλο την αρχαία ελληνική κληρονομιά. Και μάλιστα κέντρα αντιγραφής, διάδοσης και σπουδής της όλης αρχαιοελληνικής γραμματείας υπήρξαν τα ορθόδοξα χριστιανικά μοναστήρια με τα οργανωμένα αντιγραφεία τους. Ό,τι διασώθηκε, οφείλεται στη φιλότιμη προσπάθεια της Ορθόδοξης Εκκλησίας, παρά τα εντέχνως, υπούλως ή και ανιστορήτως λεγόμενα.

Στη θετική τοποθέτηση της Εκκλησίας έναντι του αρχαίου πολιτισμού πρωτοστάτησαν οι Τρείς Ιεράρχες, εντριβείς μέτοχοι της θύραθεν και της χριστιανικής παιδείας. Ο άγιος Βασίλειος μάλιστα, μιλώντας προς τους νέους για το θέμα αυτό, τονίζει το όφελος και της έξωθεν παιδείας, όπως ακριβώς σε ένα φυτό δεν έχει αξία μόνο ο καρπός, αλλά και τα φύλλα, που είναι και χρήσιμα για το δέντρο και του δίνουν και ωραία εμφάνιση. Φέρνει ως παράδειγμα τον μεγάλο Μωυσή, που εξασκήθηκε πρώτα στην αιγυπτιακή σοφία και μετά επιχείρησε να φτάσει στη θεωρία (θέα) του Θεού. Και αργότερα πάλι ο προφήτης Δανιήλ μαθήτευσε πρώτα καλά στη σοφία των Χαλδαίων και μετά καταπιάστηκε με τη μελέτη των θείων διδαγμάτων.

Ο σοφός Ιεράρχης θέτει και τον χρυσό, μα και τόσο απλό κανόνα για τον τρόπο χρήσης της αρχαιοελληνικής παιδείας: Παίρνουμε ό,τι είναι ωφέλιμο, αποφεύγουμε ό,τι μας βλάπτει. Δίνουμε προσοχή στους συγγραφείς που διηγούνται πράξεις και λόγια ανθρώπων αγαθών. Όταν όμως εκθειάζονται έργα πονηρά, κλείνουμε τα αυτιά μας, όπως έκαμε ο Οδυσσέας για να αποφύγει τον δελεασμό των Σειρήνων. Πολύ περισσότερο μάλιστα, όταν γίνεται λόγος για τους θεούς τους, για τις μεταξύ τους συγκρούσεις, για τις μοιχείες και τους έρωτές τους, με πρώτον και καλύτερο τον ύπατο των θεών τους Δία. Δεκτά λοιπόν μόνο όσα επαινούν την αρετή και στιγματίζουν την κακία. Άριστο παράδειγμα προς τούτο η μέλισσα, που δεν πηγαίνει σε όλα τα άνθη, αλλά και όπου πάει, αποκομίζει μόνο το μέλι. Ή όπως κάνουμε όταν παίρνουμε το τριαντάφυλλο, αλλά αποφεύγουμε τα αγκάθια της τριανταφυλλιάς.

Πάνω στη γραμμή των σοφών της διδασκάλων στοιχούσα η Εκκλησία, ποτέ δεν καταδίκασε τους Έλληνες και την κληρονομιά τους, όπως ισοπεδωτικά αποφαίνεται η επιεικώς ανέντιμη άθεη προπαγάνδα. Αποτρέπει μόνο τους Χριστιανούς από το να ασπάζονται την πολυθεΐα και τις άλλες αντιχριστιανικές δοξασίες τους (προΰπαρξη ψυχών και ύλης, μετεμψύχωση, ότι η ύλη είναι κακό κ. λ. π.). Συνιστά το αυτονόητο: Την ενασχόληση με τους αρχαίους «διά παίδευσιν μόνον». Τί πιο λογικό και φυσικό;