Άγιος Ιωάννης Πατρών: Η ΥΠΑΠΑΝΤΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

Τρίτη 1 Φεβρουαρίου 2022

Η ΥΠΑΠΑΝΤΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

10:29 μ.μ. |

2 Φεβρουαρίου η Ἐκκλησία μας ἑορτάζει: Τήν Ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου, δηλαδή τήν ὑποδοχή τοῦ Κυρίου ἀπό τόν γέροντα Συμεών, ὅταν ἡ Θεοτόκος Μαρία καί ὁ δίκαιος Ἰωσήφ, κατά τό ἰουδαϊκό τυπικό, ἔφεραν τόν νεογέννητο Χριστό, ὡς βρέφος σαράντα ἡμερῶν, στό ναό τοῦ Σολομῶντος. Σήμερα θά προσπαθήσουμε νά ἀνακαλύψουμε τό βαθύτερο νόημα τῆς μεγάλης αὐτῆς Δεσποτικῆς καί Θεομητορικῆς ἑορτῆς μέσα ἀπό τή βυζαντινή εἰκονογραφία, τήν ὑμνολογία καί τήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας.

(Η εικόνα προσφέρεται για νά τήν παρατηρήσουμε προσεκτικά). 1. Παρατηρήστε σέ ποιό χῶρο τοποθετεῖ ὁ ἁγιογράφος τή σκηνή πού ἀπεικονίζει! Μας μεταφέρει Στό Ναό τῶν Ἱεροσολύμων. Στήν εἰκόνα διακρίνονται τό βημόθυρο, ἡ Ἁγία Τράπεζα καί τό θολωτό κιβώριο ἤ «οὐρανός», ὅπως λεγόταν, πού τό στηρίζουν τέσσερις κολόνες στεφανωμένες ἀπό μία σινδόνη ὡς ὀροφή.

2. Πέντε πρόσωπα απεικονίζονται. Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, τό Βρέφος Ἰησοῦς, ὁ πρεσβύτης Συμεών, ὁ δίκαιος Ἰωσήφ καί ἡ Ἄννα ἡ προφήτις (δέν εἶναι ἡ μητέρα τῆς Παναγίας ἀλλά μιά ἡλικιωμένη εὐσεβής γυναίκα μέ προφητικό χάρισμα). Ἄς τά δοῦμε πιό προσεκτικά:

Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος: Ἡ Θεοτόκος ἁπλώνει τά χέρια της γιά νά προσφέρει τό θεῖο Βρέφος ἤ, σέ κάποιες ἄλλες εἰκόνες, γιά νά τό παραλάβει ἀπό τόν πρεσβύτη Συμεών. Συνήθως τό ἕνα χέρι της φαίνεται κλειστό, πού σημαίνει ὅτι διακονεῖ (ὑπηρετεῖ) τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία μας, καί τό ἄλλο ἀνοιχτό, πού σημαίνει ὅτι ἀποδέχεται τό θέλημά Του, δηλαδή προσφέρει τόν Χριστό γιά νά θυσιαστεῖ. Ἡ ὅλη παρουσία της ἐπιβλητική καί ἱεροπρεπής. Μέ δέος καί θαυμασμό στρέφεται πρός τήν Κυρία Θεοτόκο κι ὁ ὑμνογράφος πού λέγει: «Ἀκατάληπτον ἐστί τό τελούμενον ἐν σοί, καί Ἀγγέλοις καί βροτοῖς, Μητροπάρθενε ἁγνή». Ὤ Παναγία, ἁγνή Μητροπάρθενε, αὐτό πού συμβαίνει, νά φέρεις στό Ναό ὡς Βρέφος τόν Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ, εἶναι θαῦμα ἀκατανόητο καί μυστήριο ἀνεξιχνίαστο καί γιά τούς ἀγγέλους καί γιά τούς ἀνθρώπους.

Τό Βρέφος Ἰησοῦς: «Βρέφος βλέπω καί Θεόν μου γνωρίζω...», γράφει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων. Πράγματι εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ἐνῶ ἡ σκηνή λαμβάνει χώρα σαράντα μέρες μετά τή Γέννηση τοῦ Ἰησοῦ, τό τεσσαρακονθήμερο Βρέφος δέν παρουσιάζεται σπαργανωμένο. Φέρει φωτοστέφανο καί ἔχει βασιλική καί θεϊκή ἐμφάνιση. Μέ τόν τρόπο αὐτό ὁ ἁγιογράφος θέλει νά τονίσει τό γεγονός ὅτι αὐτό πού βλέπουμε δέν εἶναι ἕνα συνηθισμένο βρέφος ἀλλά ὁ Θεάνθρωπος Κύριος. Τό ψέλνουμε καί στά Μεγαλυνάρια: «Ὅν οἱ ἄνω Λειτουργοί τρόμῳ λιτανεύουσι, κάτω νῦν ὁ Συμεών ἀγκαλίζεται χερσί». Δηλαδή, Αὐτόν πού οἱ ἄγγελοι ἐπάνω στόν οὐρανό συνοδεύουν μέ σεβασμό καί δέος, τώρα ὁ Συμεών κάτω στή γῆ Τόν ἀγκαλιάζει μέ τά ἴδια του τά χέρια. Παράλληλα ὁ ἁγιογράφος γιά νά ὑπογραμμίσει τήν τέλεια ἀνθρώπινη φύση τοῦ Κυρίου παρουσιάζει τό Βρέφος νά ἁπλώνει τό χέρι Του πρός τήν Θεομήτορα, ὅπως τό παιδί πού δέν θέλει νά ἀποχωριστεῖ τή μητέρα του.

Ὁ πρεσβύτης Συμεών: Ὁ Συμεών, ὅπως μαρτυροῦν καί τά λευκασμένα μαλλιά του, ἦταν ἕνας γέροντας στήν ἡλικία. Δέν ἦταν ἱερέας. Ἕνας ἁπλός ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ πού ζοῦσε μέ δικαιοσύνη καί πολλή εὐλάβεια. Ὁ δίκαιος αὐτός ἄνθρωπος εἶχε πόθο ἰσχυρό νά γνωρίσει τόν Μεσσία καί, πραγματικά εἶχε λάβει πληροφορία ἀπό τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ὅτι δέν θά πεθάνει «πρὶν ἢ ἴδῃ τὸν Χριστὸν Κυρίου» (Λουκ. β’ 26). Στήν εἰκόνα τόν βλέπουμε νά στέκεται μέ τά χέρια σκεπασμένα ἀπό σεβασμό μέ μιά ἄκρη τοῦ ἐνδύματός του, σάν νά σχηματίζουν θρόνο. Θρόνο, ὄχι γιά νά ὑποδεχθοῦν ἕνα κοινό βρέφος, ἀλλά γιά νά κρατήσουν Αὐτόν πού κρατᾶ ὅλη τήν οἰκουμένη. Κρατᾶ μέ εὐλάβεια τό Βρέφος, γιατί γνωρίζει ὅτι Αὐτό εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Ἡ σεβάσμια καί ἅγια μορφή του ἐντυπωσιάζει. Τά πόδια του λυγίζουν ἀπό εὐλάβεια, τά μάτια του κοιτοῦν μέ δέος καί λαχτάρα τόν Λυτρωτή τοῦ κόσμου, ἐνῶ ἡ κίνηση τῆς κλίσεως τῆς κεφαλῆς του σημαίνει ἀποδοχή τοῦ γεγονότος. Πλημμυρισμένος ἀπό χαρά, διότι ὁ Θεός ἐκπλήρωσε τήν προσδοκία του, ἀναφωνεῖ τό γνωστό ρητό «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα...», λόγοι ἱεροί πού ἡ Ἐκκλησία μας καθιέρωσε νά λέγονται λίγο πρίν ἀπό τό τέλος τῆς ἀκολουθίας τοῦ Ἑσπερινοῦ.

Ἡ προφήτιδα Ἄννα: Πίσω ἀπό τή Θεοτόκο στέκει ἡ προφήτιδα Ἄννα, σέ προχωρημένη ἡλικία κι αὐτή, ἀφοσιωμένη στήν ὑπηρεσία τοῦ ναοῦ ἀπό τά νεανικά της χρόνια. Τό δεξί της χέρι εἶναι ὑψωμένο σέ στάση ὁμιλίας ἐνῶ μέ τό ἀριστερό κρατάει ἀνοιχτό εἰλητάριο, δηλαδή ἕνα ἀνοιχτό χαρτί σάν βιβλίο, πού γράφει: «Τοῦτο τό βρέφος οὐρανόν καί γῆν ἐστερέωσεν».

Ὁ Ἰωσήφ ὁ μνήστωρ: Στήν ἄκρη ἀριστερά, διακριτικά ὅπως καί στήν εἰκόνα τῆς Γεννήσεως, παρουσιάζεται ὡς διάκονος καί πάλι τοῦ μυστηρίου, ὁ δίκαιος Ἰωσήφ. Προχωρεῖ κρατώντας στά χέρια του (ἤ σέ κάποιες εἰκόνες μέσα σέ κλουβί) δύο τρυγόνια ἤ δύο περιστέρια, τή θυσία δηλαδή πού συνήθιζαν τότε νά προσφέρουν οἱ πτωχοί Ἰσραηλίτες.

Εἴδαμε, σήμερα, τήν Παναγία νά φέρει τόν Κύριο ὡς Βρέφος σαράντα ἡμερῶν στό Ναό τῶν Ἱεροσολύμων σύμφωνα μέ ὅσα προέβλεπε τότε ὁ Μωσαϊκός Νόμος.

1. Ας θυμηθούμε πότε βρεθήκαμε εμείς γιά πρώτη φορά στόν χῶρο τοῦ ἱεροῦ Ναοῦ; Ὅταν μᾶς ἔφερε ἡ μητέρα μας γιά νά μᾶς «σαραντίσει». Κάθε χριστιανή μητέρα, ὅταν τό νεογέννητο μωρό της γίνει σαράντα ἡμερῶν, τό φέρνει στήν ἐκκλησία, ὅπου ὁ ἱερέας ἀρχικά διαβάζει στόν πρόναο τίς εὐχές τοῦ σαραντισμοῦ κι ἔπειτα παίρνει τό βρέφος στά χέρια του καί τό πηγαίνει στόν κυρίως ναό, μπροστά στήν Ὡραία Πύλη (καί μετά μέσα στό ἱερό Βῆμα, ἄν εἶναι ἀγόρι). Ἐκεῖ τό σηκώνει μέ τά χέρια του στόν οὐρανό δείχνοντας ἔτσι ὅτι τό προσφέρει ὡς δῶρο στό Θεό. Ἡ ἀκολουθία αὐτή πού γίνεται «κατά μίμησιν» τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου, ὀνομάζεται «Σαραντισμός». Ἀργότερα θά ἀκολουθήσει ἡ κατήχηση, τό βάπτισμα, τό χρίσμα καί ἡ Θεία Κοινωνία.

2. Πράγματι μεγάλη εὐλογία γιά τόν γέροντα Συμεών νά συναντήσει καί νά ὑποδεχθεῖ στήν ἀγκαλιά του τόν Χριστό. Ὡστόσο ἔχουμε κι ἐμεῖς παρόμοια δυνατότητα. Ὁ Κύριος προσφέρεται πρός ὅλους μας. Ἀτενίζουμε τήν ἁγία μορφή Του στίς ἅγιες εἰκόνες καί ἐπικοινωνοῦμε μαζί Του μέ τήν προσευχή. Κρατοῦμε στά χέρια μας τόν γραπτό θεϊκό Του Νόμο καί ἀκοῦμε τήν φωνή Του καθώς μελετοῦμε τό Εὐαγγέλιό Του. Καί τό κυριότερο: Τόν συναντοῦμε στούς ὀρθοδόξους ἱερούς Ναούς μας. Κάθε ὥρα θείας Λατρείας καί μάλιστα κάθε θεία Λειτουργία εἶναι καί μία ὑπαπαντή. Μιά συνάντηση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό. Τοῦ κτιστοῦ μέ τόν Ἄκτιστο. Ἰδιαίτερα μέ τό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας ὁ Κύριος ἔρχεται ὄχι ἁπλῶς στήν ἀγκαλιά μας ἀλλά μέσα στήν καρδιά μας!

Πρέπει νά ἀγωνιζόμαστε ἰδιαιτέρως νά πλησιάσουμε τόν Θεό ὅσο μποροῦμε περισσότερο κι ὄχι μόνο νά Τόν κρατήσουμε γιά λίγο στήν ἀγκαλιά μας, ἀλλά μέ τούς τρόπους πού ἀναφέραμε νά μένουμε διαρκῶς ἑνωμένοι μαζί Του. Ἀπό Ἐκεῖνον νά παίρνουμε δύναμη στόν πνευματικό μας ἀγώνα γιά νά ἀντιμετωπίζουμε τίς προκλήσεις τοῦ κόσμου, Ἐκεῖνος νά μᾶς κατευθύνει στά διλήμματα καί νά μᾶς στηρίζει στίς δοκιμασίες πού θά προκύψουν στή ζωή μας, ἀλλά κι Ἐκεῖνον νά λατρεύουμε καί νά δοξολογοῦμε μέ ὅλη τή δύναμη τῆς καρδιᾶς μας.

3. Τρείς προϋποθέσεις χρειάζονται γιά νά συναντήσουμε καί νά ὑποδεχθοῦμε τόν Χριστό ὅπως ὁ Συμεών! α. Πόθος ψυχῆς. Ἀλήθεια ἐμεῖς ἔχουμε τόν πόθο καί τήν λαχτάρα πού εἶχε ὁ Συμεών γιά νά συναντήσει τόν Χριστό; Τόν ἀναζητοῦμε; Τόν γνωρίζουμε γιά νά εἴμαστε σέ θέση καί νά Τόν ἀναγνωρίσουμε ὅπως ἀναγνώρισε ὁ Συμεών τόν Θεό κι ἄς Τόν ἔβλεπε ὡς Βρέφος; Πηγαίνουμε στή θεία Λειτουργία μέ τήν πίστη καί τήν ἐλπίδα νά Τόν συναντήσουμε καί νά Τόν κοινωνήσουμε;

β. Προετοιμασία κατάλληλη. Εἴδαμε ὅτι ὁ γέροντας Συμεών ἔκανε τήν ἀγκαλιά του θρόνο γιά νά ὑποδεχθεῖ τό Θεῖο Βρέφος. Ἄφησε ὅ,τι ἄλλο κρατοῦσε, σκέπασε ἀπό εὐλάβεια τά χέρια του καί δέχθηκε τόν Θεό στήν ἀγκαλιά του. Ἔγινε Θεοδόχος! Κι ἐμεῖς ὅταν πρόκειται νά κοινωνήσουμε τόν Χριστό, ἄς καθαρίζουμε τήν καρδιά μας κι ἄς ἑτοιμάζουμε τόπο γιά νά Τόν ὑποδεχθοῦμε μέ καθαρότητα ψυχῆς καί εὐλαβική διάθεση.

γ. Αἴσθημα εὐγνωμοσύνης καί δοξολογίας. Ὅταν ὁ Συμεών κράτησε στά χέρια του τό Θεῖο Βρέφος ξέσπασε σέ δημόσια δοξολογία γι΄ αὐτή τή δωρεά τοῦ Θεοῦ. Ἀλήθεια ἐμεῖς αἰσθανόμαστε εὐγνωμοσύνη πρός τόν Θεό γιά τό γεγονός ὅτι μᾶς ἀξίωσε ἀπό μικρά παιδιά νά εἴμαστε μέλη τῆς Ἐκκλησίας Του, νά Τόν γνωρίζουμε, νά Τόν λατρεύουμε, νά Τόν κοινωνοῦμε καί νά ἀπολαμβάνουμε τόσες εὐλογίες! Ἄς Τόν εὐχαριστοῦμε λοιπόν στήν προσευχή μας κι ἄς Τόν δοξάζουμε γιά ὅλες αὐτές τίς δωρεές Του.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Ἡ ἑορτή τῆς Ὑπαπαντῆς κατά τήν ὁποία ἡ Παναγία ὡς Μητέρα ὁδηγεῖ τό θεῖο Βρέφος στό Ναό τοῦ Κυρίου, θεωρεῖται καί ἑορτή τῆς μητέρας, διότι ἡ Ἐκκλησία μας θέλει νά τιμήσει μαζί μέ τήν Παναγία ὅλες τίς μητέρες πού ὁδηγοῦν τά παιδιά τους στό δρόμο τοῦ Θεοῦ. Εἶναι λοιπόν ἡ ἑορτή αὐτή μιά θαυμάσια εὐκαιρία γιά νά ἐκφράσουμε μαζί μέ τήν εὐχαριστία μας πρός τόν ἅγιο Θεό καί τήν εὐγνωμοσύνη μας στήν καλή μας μητέρα πού μᾶς ἔφερε στόν κόσμο καί ὁδήγησε τά βήματά μας στήν ἐκκλησία. Εἶναι εὐλογία τοῦ Θεοῦ τό ὅτι ἔχουμε μητέρες πού μᾶς ὁδήγησαν ἀπό μικρά παιδιά (ἀπό βρέφη!) στήν ἐκκλησία. Νά τίς εὐχαριστήσουμε καί σήμερα εἰδικά γι΄ αὐτό ἀλλά καί πάντοτε νά φιλοτιμούμαστε ὥστε νά μήν διαψεύσουμε τίς ἐλπίδες τους. − Ἄς γίνουμε λοιπόν κι ἐμεῖς θεοδόχοι!