«Δίχα πυρὸς ἀναχωνεύει καὶ ἀναπλάττει ἄνευ συντρίψεως». Οἱ ἄνθρωποι συνηθίζουν νὰ ἀναχωνεύουν, νὰ λειώνουν δηλαδὴ στὴ φωτιὰ τὰ παλιὰ μέταλλα (ἰδίως τὰ νομίσματα) γιὰ νὰ φτιάξουν καινούργια. Πρωτεύουσα φυσικὰ θέση στὴ διαδικασία τῆς ἀναχώνευσης κατέχει ὁ χρυσὸς γιὰ τὴ δημιουργία νέων κοσμημάτων. Ἡ ἀναχώνευση ἀπαιτεῖ πολὺ ὑψηλὲς θερμοκρασίες. Ὁ χρυσὸς π. χ. λειώνει στοὺς 1064 βαθμοὺς C. Ὁ Χριστὸς ὅμως μὲ τὴ Βάπτισή του στὸν Ἰορδάνη ποταμὸ ἀναχωνεύει καὶ ἀνακαινίζει τὸν κόσμο χωρὶς φωτιά, χωρὶς νὰ καταστρέφει τὴν παλιά του μορφή.
Καὶ ὅμως ὁ Χριστὸς εἶναι φωτιά. «Ἄϋλον πῦρ» εἰσδέχεται ὁ Ἰορδάνης καὶ ἀνακαινίζεται «δι’ ὕδατος καὶ Πνεύματος ἡ παλαιωθεῖσα φύσις ὑπὸ τῆς ἁμαρτίας». Δὲν εἶναι ὅμως τὸ πῦρ αὐτὸ φωτιὰ ποὺ καταστρέφει. Καὶ λέμε βέβαια ὅτι «ἐν Πνεύματι καὶ πυρὶ» καθαίρει ὁ Χριστὸς «τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου», ἀλλὰ τὸ πῦρ αὐτὸ εἶναι ἡ καθαρτικὴ καὶ ἁγιαστικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Εἶναι αὐτὸ ποὺ προφητεύει ὁ Πρόδρομος Ἰωάννης γιὰ τὸν Χριστό, ὅτι «αὐτὸς βαπτίσει ὑμᾶς ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ καὶ πυρὶ» (Λουκ. 3, 16).
Ἀναφέρεται μὲ τὰ λόγια αὐτὰ στὸ βάπτισμα τῶν ἀποστόλων, ποὺ ἔγινε κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς μὲ τὴν κάθοδο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν. Ἀλλὰ καὶ στὸ βάπτισμα ποὺ νομοθετήθηκε ἀπὸ τὸν Χριστὸ γιὰ τὴν πνευματικὴ γέννηση τοῦ κάθε ἀνθρώπου. «Καὶ γὰρ ἐφίπταται παντὶ βαπτιζομένῳ Πνεῦμα Ἅγιον, οὐ μόνον ἁγιάζον, ἀλλὰ καὶ ὡς πῦρ ἀοράτως ἀναλίσκον τὸν ρύπον τῆς ψυχῆς αὐτοῦ» (Εὐθ. Ζυγαβηνός). Στὸν βαπτιζόμενο κατέρχεται τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Καὶ δὲν τὸν ἁγιάζει μόνο, ἀλλὰ καὶ κατακαίει ἀοράτως σὰν φωτιὰ κάθε ρύπο τῆς ψυχῆς του. Τὴν ἁγιαστικὴ καὶ καθαρτικὴ αὐτὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐπικαλούμαστε καὶ ὅταν προσερχόμαστε στὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας. «Κατάφλεξον πυρὶ ἀΰλῳ τὰς ἁμαρτίας μου».
Καὶ ὅμως ὁ Θεὸς εἶναι «ὁ δι’ ὕδατος καὶ πυρὸς διὰ τοῦ Ἠλιοὺ ἀπαλλάξας τὸν Ἰσραὴλ ἐκ τῆς πλάνης τοῦ Βάαλ». Ὁ προφήτης Ἠλίας ἔκανε τὸ τεράστιο θαῦμα νὰ κατεβάσει φωτιὰ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ γιὰ νὰ καεῖ ἡ θυσία ποὺ εἶχε ἑτοιμάσει καὶ νὰ πείσει καὶ νὰ ἀπομακρύνει ἔτσι ἀπὸ τὴν εἰδωλολατρία τοὺς Ἰσραηλίτες. Ἀλλὰ σὲ κάποια ἄλλη περίσταση, ποὺ οἱ μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ ζήτησαν νὰ γίνει κάτι ἀνάλογο, γιὰ νὰ κατακαοῦν κάποιοι ποὺ ἀρνήθηκαν νὰ δεχτοῦν τὸν Χριστό, Ἐκεῖνος τοὺς ἀπέτρεψε. Αὐτὸ ἦταν γιὰ τοὺς ἀνθρώπους τῆς παλιᾶς ἐποχῆς, ποὺ δὲν μποροῦσαν νὰ καταλάβουν διαφορετικὴ γλώσσα. Δὲν θὰ ἔχετε τέτοιο πνεῦμα ἐσεῖς, τοὺς εἶπε. Δὲν ἦρθα γιὰ νὰ ἀπολέσω τὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ νὰ τὶς σώσω (Λουκ. 9, 55-56).
Ὑπάρχει ὅμως καὶ ἕνα βάπτισμα, ποὺ θὰ εἶναι ὄντως βάπτισμα πυρός. «Ἐν πυρὶ βαπτίζει τελευταίῳ Χριστὸς τοὺς ἀπειθοῦντας» (ᾠδὴ στ΄ τοῦ α΄ κανόνος τῶν Φώτων). Ὅσοι ἀπειθοῦν στὸν Χριστὸ καὶ δὲν τὸν ἀναγνωρίζουν ὡς Θεό, θὰ βαπτισθοῦν στὸ τελευταῖο βάπτισμα τοῦ αἰωνίου καὶ ἀσβέστου πυρός, «εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον», στὴν κόλαση ποὺ ἑτοιμάστηκε γιὰ τὸν διάβολο καὶ τοὺς ἀγγέλους του. Ἐκεῖ θὰ εἶναι «ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς (τρίξιμο) τῶν ὀδόντων»... «ὅπου ὁ σκώληξ οὐ τελευτᾷ καὶ τὸ πῦρ οὐ σβέννυται».
Ὅμως, ἀκόμα καὶ αὐτὸ τὸ πῦρ δὲν εἶναι ἔργο τοῦ Θεοῦ.
Ἀπὸ αὐτὸν ἐκπορεύεται μόνο ἀπέραντη ἀγάπη γιὰ ὅλους, τὴν ὁποία ὅμως ἀπορρίπτουν μὲ ἑωσφορικὸ πεῖσμα οἱ ἀρνητές του, μὲ ἐπακόλουθο νὰ τὴ βιώνουν ὡς «πῦρ καταναλίσκον» καὶ ὄχι ὡς «φῶς φωτίζον καὶ ἁγιάζον».
Ἡ ἐπιλογὴ εὐτυχῶς (ἢ δυστυχῶς;) εἶναι πάντα δική μας.