Άγιος Ιωάννης Πατρών: Υπαπαντή τού Χριστού

Τρίτη 2 Φεβρουαρίου 2021

Υπαπαντή τού Χριστού

10:50 μ.μ. |

Ύστερα από την εορτή της Περιτομής ακολουθεί η εορτή της Υπαπαντής του Κυρίου. Η Υπαπαντή του Κυρίου έγινε όταν ο Χριστός ήταν σαράντα ημερών. Γι' αυτό εορτάζεται σαράντα ημέρες μετά τα Χριστούγεννα, δηλαδή στις 2 Φεβρουαρίου. Ανάμεσα στο γεγονός αυτό και στην βάπτιση του Χρίστου, που έγινε όταν ο Κύριος ήταν τριάντα ετών, οι ιεροί Ευαγγελιστές αναφέρουν δυο περιστατικά από την ζωή του Θεανθρώπου: την φυγή στην Αίγυπτο και την παρουσία του δωδεκαετούς Ιησού στον Ναό. Μέσα στον Ναό ο Κύριος απεκάλυψε ένα μέρος της θείας σοφίας Του, η οποία έκαμε τους νομοδιδάσκαλους να θαυμάζουν και να απορούν, διότι δεν γνώριζαν ότι ο Χριστός είναι η ενυπόστατη σοφία του Θεού. Για τους Ιουδαίους γενικά ο λόγος του Χριστού ήταν ένα σκάνδαλο, ενώ για μας τους πιστούς είναι η σοφία του Θεού. Διότι, όπως λέγει ο απόστολος Παύλος, ο Χριστός εγεννήθη ημίν σοφία από Θεού. Ο ευαγγελιστής Λουκάς γράφει για το γεγονός αυτό: «Όταν συμπληρώθηκαν οι ημέρες του καθαρισμού, κατά τον μωσαϊκό νόμο, των κατά σάρκα γονέων του Χριστού, ανέβασαν τον Ιησού στα Ιεροσόλυμα, για να Τον παρουσιάσουν στον Κύριο, όπως είναι γραμμένο στον νόμο του Θεού: κάθε αρσενικό παιδί που ανοίγει την μήτρα να θεωρηθεί ως αφιερωμένο στον Κύριο. Ανέβηκαν ακόμη για να προσφέρουν την νόμιμη θυσία, ένα ζεύγος τρυγόνια ή δύο μικρά περιστέρια».
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς σχολιάζοντας την φράση «Αι ημέραι του καθαρισμού αυτών», λέγει ότι «ο λόγος του νόμου αφορά τους γονείς και τα παιδιά που γεννιούνται από την συζυγική ένωση τους, διότι χρειάζονται καθαρισμό... Στην περίπτωση όμως του Χριστού, όπου δεν υπήρχαν γεννήτορες, αλλά μόνο Μητέρα και αυτή Παρθένος, όπου συνέβη γέννηση παιδιού με άσπορη σύλληψη, οπωσδήποτε δεν υπήρχε ανάγκη καθαρισμού. Ήταν όμως και αυτό έργο υπακοής». Με την υπακοή Του στον νόμο του Θεού ο Κύριος, θεράπευσε τον άνθρωπο από την αρρώστια που προκάλεσε η ανυπακοή των πρωτοπλάστων.
Η εντολή του Θεού στον Μωυσή ήταν: «Αγίασόν μοι παν πρωτότοκον πρωτογενές διανοίγον πάσαν μήτραν.» Η εντολή όμως αυτή ήταν ταυτόχρονα μια προφητεία για τον Χριστό. Διότι στην πραγματικότητα μόνον ο Χριστός άνοιξε την παρθενική μήτρα της Παναγίας Μητέρας Του - εφ' όσον συνελήφθη με μόνο το προσφώνημα του Θεού - και αφού διήλθε δι΄ αυτής την άφησε κλειστή. Ο Κύριος είναι π ρ ω τ ό τ ο κ ο ς. Και είναι πρωτότοκος με τρείς έννοιες: Κατά την γέννηση Του από την Παναγία Μητέρα Του, κατά το άγιο Βάπτισμα που εγκαινίασε ο Ίδιος με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος και κατά την λαμπροφόρο Ανάσταση Του. Όπως υπογραμμίζει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, και με τους τρεις τρόπους που ζωοποιείται η ανθρώπινη φύση, δηλαδή την κατά σάρκα Γέννηση, το άγιο Βάπτισμα και την Ανάσταση, υπήρξε πρωτότοκος ο Χριστός, ώστε να ζωοποιηθεί η δική μας φύση. Έτσι η πορεία του ανθρώπου είναι μια διαρκής πορεία στα βήματα του Χριστού.
Όταν γεννήθηκε ο Χριστός, στα Ιεροσόλυμα ζούσε κάποιος άνθρωπος δίκαιος και ευλαβής που ονομαζόταν Συμεών. Σ' αυτόν είχε προφητευθεί από το Άγιο Πνεύμα ότι δεν θα πεθάνει πριν δει τον Χριστό. Στο Ναό, λοιπόν, όπου πήγε η Υπεραγία Θεοτόκος τον Κύριο, βρισκόταν και Τον περίμενε ο πρεσβύτης Συμεών, ο οποίος έλαβε τον Κύριο στην αγκαλιά του, ευλόγησε τον Θεό και είπε: «Δέσποτα, απόλυσε τώρα ειρηνικά τον δούλο σου κατά την υπόσχεση Σου, διότι είδα με τα μάτια μου τη σωτηρία που ετοίμασες για όλους τους λαούς, ένα Φως που θα είναι αποκάλυψη για τους εθνικούς και δόξα για τον λαό σου τον Ισραήλ». Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης μακαρίζει τον θεοδόχο Συμεών που δέχθηκε στα χέρια του τον Χριστό: «Ω αληθινά μακάριε και τρισμακάριε Γέροντα!.. Μακάρια είναι τα μάτια σου που είδαν τον Χριστό... Μακάρια είναι τα χέρια σου που άγγιξαν τον Λόγο της ζωής. Μακάρια η γλώσσα σου που ευαγγελίσθηκε την αποκάλυψη του Φωτός».
Με δυο ονόματα ονόμασε ο ευλαβής Συμεών τον Κύριο: Σωτηρία που ετοίμασε ο Θεός για κάθε άνθρωπο και Φω ς που φωτίζει όλα τα έθνη. Ότι ο Χριστός είναι αληθινά ο Σωτήρας μας, μαρτυρεί και το όνομα Ιησούς, το οποίο Άγγελος Κυρίου ανακοίνωσε στον Ιωσήφ: «Καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν, αυτός γάρ σώσει τον λαόν αυτού από των αμαρτιών αυτών». Και ότι ο Κύριος είναι το αληθινό Φως, το βεβαιώνει ο Ίδιος λέγοντας: «Εγώ ειμί το Φώς του κόσμου. Εκείνος που με ακολουθεί δεν θα περπατήσει στο σκοτάδι, αλλά θα έχει το Φώς της ζωής».
(Ιερομόναχου Γρηγορίου: «Ιησούς Χριστός», εκδόσεις Ι. Κελλιού Άγ. Ι. Θεολόγος)

Η Υπαπαντή του Κυρίου
Το γεγονός της Υπαπαντής, που εξιστορεί ο Ευαγγελιστής Λουκάς στο β’ κεφάλαιο του Ευαγγελίου του, συνέβη σαράντα ημέρες μετά την γέννηση του Ιησού.
Σύμφωνα με τον Μωσαϊκό Νόμο, αν το πρώτο παιδί της οικογένειας ήταν αγόρι, αφιερωνόταν στον Θεό και συγχρόνως προσφερόταν για θυσία ένας αμνός ή ένα ζευγάρι τρυγόνια ή δύο μικρά περιστέρια.
Το γράμμα των εντολών αυτών πληρούντες ο Ιωσήφ και η Παρθένος Μαρία, ανήλθαν την τεσσαρακοστή ημέρα από της γεννήσεως του Χριστού στο Ναό των Ιεροσολύμων, για να προσφέρουν τον Ιησού στον Θεό και να δώσουν την θυσία περί καθαρισμού. Το ζευγάρι υποδέχθηκε στο ναό ο υπερήλικας Προφήτης Συμεών, ο οποίος δέχθηκε τον Ιησού στην αγκαλιά του φωτισμένος από το Άγιο Πνεύμα, έχοντας λάβει αποκάλυψη από Αυτό ότι δεν θα απέθνησκε πρώτου δει Εκείνον, τον οποίο ο Κύριος και Θεός έχρισε Βασιλέα και Σωτήρα του κόσμου.
Η εορτή εισήχθη πρώτα στην Δύση προς κατάργηση των τελουμένων ειδωλολατρικών εορτών, κατά τις αρχές του Φεβρουαρίου, προς τιμήν του Πανός, ως καθαρώς θεομητορική εορτή. Αργότερα καθιερώθηκε και στην Ανατολή. Κατά μεν τον Γεώργιο Κεδρηνό η εορτή εισήχθη επί του αυτοκράτορα Ιουστινιανού του Α’ (518 – 527 μ.Χ.), κατά δε το Νικηφόρο Κάλλιστο ο μέγας Ιουστινιανός (525 – 565 μ.Χ.) διέταξε, το 542 μ.Χ., να εορτάζεται η Υπαπαντή του Σωτήρος σε όλη τη γη. Επειδή όμως διασώζονται σήμερα λόγοι – ομιλίες στην εορτή της Υπαπαντής, που χρονολογούνται πολύ πριν από τον 6ο αιώνα μ.Χ., εικάζεται ότι ο αυτοκράτορας Ιουστίνος εισήγαγε την εορτή στην Κωνσταντινούπολη. Η εορτή της Υπαπαντής, στην Κωνσταντινούπολη, ετελείτο στο ναό των Βλαχερνών, όπου παρευρίσκονταν και οι βασιλείς.

Απολυτίκιον. Ήχος α’.
Χαίρε Κεχαριτωμένη Θεοτόκε Παρθένε· εκ σου γαρ ανέτειλεν ο Ήλιος της δικαιοσύνης, Χριστός ο Θεός ημών, φωτίζων τους εν σκότει. Ευφραίνου και συ Πρεσβύτα δίκαιε, δεξάμενος εν αγκάλαις τον ελευθερωτήν των ψυχών ημών, χαριζόμενον ημίν και την Ανάστασιν.

Κοντάκιον. Ήχος α’.
Ο μήτραν παρθενικήν αγιάσας τω τόκω σου, και χείρας του Συμεών ευλογήσας ως έπρεπε, προφθάσας και νυν έσωσας ημάς, Χριστέ ο Θεός. Αλλ’ ειρήνευσον εν πολέμοις το πολίτευμα, και κραταίωσον βασιλείς ους ηγάπησας, ο μόνος φιλάνθρωπος.

Μεγαλυνάριον.
Σήμερον η Πάναγνος Μαριάμ, τω Ναώ προσάγει, ώσπερ βρέφος τον Ποιητήν, ον εν ταις αγκάλαις, ο Πρέσβυς δεδεγμένος, Θεόν αυτόν κηρύττει, καν σάρκα είληφε.